'Gemeente moet geen politici opleiden'

Een door de gemeente georganiseerde cursus ‘Politiek Actief voor de gemeente’ voor inwoners van de gemeente Groningen, verzorgd door ProDemos, is het SP-Kamerlid Ronald van Raak een doorn in het oog. Wat hem betreft stopt minister Ollongren het aanbieden van deze 'ambtelijke cursussen' die al aan 6000 mensen in 200 gemeenten zijn gegeven. ‘Geef de subsidie liever aan lokale partijen.’

Minister: cursus is neutraal
Het ministerie van BZK geeft sinds 2015 jaarlijks gemiddeld 131.000 euro uit aan de cursus. Intussen al meer dan een half miljoen euro. Ollongren is het met Van Raak eens dat het rekruteren van inwoners die politiek actief willen worden primair een verantwoordelijkheid is van (lokale) politieke partijen. De cursussen hebben dan ook niet het doel om mensen te werven voor kandidatenlijsten. ‘Deze cursussen zijn neutraal, dus niet politiek gekleurd, en richten zich vooral op het vergroten van de kennis over de staatsinrichting, de werking van het besluitvormingsproces in de gemeente en het laten kennismaken met de gemeenteraad en haar instrumenten.’

Vitale lokale democratie
De onderdelen over politieke standpunten en verschillen worden met lokale politieke partijen ingevuld. De cursussen moeten bijdragen aan het ontwikkelen van lokale politieke en bestuurlijke betrokkenheid, antwoordt Ollongren op Kamervragen van Van Raak. ‘Doel van de cursussen is de interesse en betrokkenheid te vergroten van brede groepen burgers bij de lokale samenleving en bij politiek en bestuur in de ruimste zin van het woord. Dit draagt bij aan een vitale lokale democratie.’ ProDemos staat los van de politieke partijen, waardoor mensen niet op voorhand gedwongen worden om ‘kleur te bekennen’, vervolgt Ollongren. ‘Dit maakt de training toegankelijker, ook voor mensen die een drempel ervaren om zich bij een politieke partij aan te melden.’

'Politiek in uit overtuiging'
Maar Van Raak betwijfelt of de cursussen goed zijn voor een vitale lokale democratie. Hij vindt dat het rekruteren en opleiden van politici exclusief aan politieke partijen is. Volksvertegenwoordiger is geen technische zaak. Ik zie Kamerleden hard werken, maar ook moeilijk loskomen van procedures en verzuipen in parlementaire werk. Ze zijn ambtenaren aan het beoordelen, maar het is een bredere functie.’ Volgens Van Raak bieden veel mensen die niet weten wat politieke kleur is zich aan. ‘Maar je hoort de politiek in te gaan uit overtuiging, uit idealisme. Dat is de bedoeling. Niet omdat je graag wilt vergaderen. Bevlogenheid, idealen en verbondenheid met de lokale gemeenschap, vandaaruit moet je raadslid worden. Bij de SP geven we veel cursussen aan raadsleden, ook voor werk van de gemeenteraad. Het is opmerkelijk dat gemeenten mensen gaan opleiden die hen gaan controleren.’

'Niet eigen critici opleiden'
Dat politieke partijen subsidie krijgen voor het trainen van raadsleden vindt Van Raak prima, maar niet gemeenten zelf. ‘Gemeenten huren ook journalisten in en nu raadsleden opleiden? Dat gaat ten koste van hun onafhankelijkheid, je moet niet jouw eigen critici gaan opleiden.’ De subsidie die nu naar deze cursussen gaat kan beter naar lokale politieke partijen die nog steeds geen subsidie krijgen om hun raadsleden trainingen aan te bieden, in tegenstelling tot landelijke politieke partijen, vindt Van Raak.

'ProDemos niet onafhankelijk'
Daarbij is zijn vertrouwen in ProDemos niet groot. ‘Ik vind ProDemos niet onafhankelijk. Ze sturen jongeren in politieke voorkeuren. Ze organiseerden lang een politieke supermarkt, waar je standpunten kon ophalen en bij de kassa kon afrekenen. Dan hoorde je bij welke partij je hoorde. Dat heeft jaren geduurd en ze zijn er pas zeer recent mee gestopt. Het was een stemadvies en dat is buitengewoon bezwaarlijk. Ze bemoeien zich teveel met de politieke inhoud.’ Van Raak is ook niet onder de indruk van de kwaliteit van hun werk op basis van zijn ervaringen uit de Kamer. ‘De lokale cursussen ken ik niet, alleen landelijk. Het niveau was laag. Ze leggen niet uit wat het wezen van politiek is. Misschien moeten politieke partijen dat dus doen. Die kunnen mensen wel enthousiasmeren.’

'Zelf agenderen en onderzoek doen'
Van Raak wil zijn grieven binnenkort aankaarten in een overleg met Ollongren. ‘Haar standpunt dat je politiek actief wordt zonder dat je weet waarvoor je staat vind ik erg D66 klinken. Meld je maar voor een cursus. Dat is de omgekeerde wereld.' Sowieso wil Van Raak het met haar hebben over de staat van de democratie. 'Er is veel op het bordje van raadsleden gelegd door de decentralisaties, raadsleden moeten veel vergaderen, veel stukken behandelen, er is weinig tijd over voor volksvertegenwoordiging. Maar je moet juist zelf agenderen en onderzoek doen. Het raadslidmaatschap moet politieker in plaats van bestuurlijker.’