'Gemeente eerste overheid in denken'

De gemeente moet de eerste overheid in denken worden, vindt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Sinds dit jaar heeft de vereniging een ‘strategische en interactieve denktank voor het lokaal bestuur’.

Rapporteur lokale ontwikkelingen
De denktank moet de belangrijke ontwikkelingen en bewegingen op lokaal niveau in kaart brengen. Signalen en ervaringen uit de gemeenten spelen daarbij een belangrijke rol. ‘De denktank wordt rapporteur van de lokale ontwikkeling’, zegt initiatiefnemer Kees Jan de Vet, directieraadslid van de VNG.

Doordachte beschouwingen
De belangenvereniging moet zelf met doordachte beschouwingen van maatschappelijke trends komen, vindt De Vet. ‘De VNG reageerde vooral op voorstellen vanuit Den Haag. Wij willen zelf met standpunten komen en niet alleen de rijksoverheid volgen. Er gebeurt veel in de gemeenten dat de Haagse beleidsnota’s niet haalt. Dat moet veranderen, zeker nu gemeenten er steeds meer belangrijke taken bij krijgen.’

Maatschappelijke initiatieven
De denktank wil in ieder geval een jaarbericht uitbrengen over een bestuurlijke en maatschappelijk relevant thema. Een jaarlijks van samenstelling wisselende commissie met vertegenwoordigers uit het lokaal bestuur is verantwoordelijk voor het onderzoek, dat samen met een wetenschappelijke organisatie wordt uitgevoerd. Het onderwerp van het eerste jaarbericht is ‘maatschappelijke initiatieven’. De resultaten moeten worden gepresenteerd op de algemene najaarsledenvergadering van de VNG in november.

Vrije rol
Commissievoorzitter Rob van Gijzel, burgemeester van Eindhoven, is enthousiast over de denktank: ‘We hebben van de VNG een vrije rol gekregen om te onderzoeken welke plaats de overheid in deze snel veranderende wereld moet innemen. We leven in een tijd van een megatransitie: we gaan van een verticale naar een horizontale wereld. Het moet allemaal anders, maar hoe? Dat is het grote vraagstuk van de komende jaren.’ Van Gijzel vindt het logisch dat gemeenten zelf de toekomstige rol van de overheid onderzoeken. ‘De landelijke overheid is van het schriftelijk niveau, wij zijn van het doen.’

Niet de zoveelste overlegclub
De denktank staat los van de vaste beleids- en subcommissies van de VNG en de adviescommissies die het VNG-bestuur de afgelopen jaren heeft ingesteld. Het is niet de bedoeling dat de denktank de zoveelste overlegclub wordt, zeggen de verschillende commissieleden. Nico Versteeg, gemeentesecretaris van Lelystad: ‘Het wordt zoeken naar wat onze meerwaarde is, maar we maken niet onze agenda vrij om ergens vrijblijvend in een praatclubje te zitten. Dit is een experiment om denkkracht vanuit de gemeenten zelf te ontwikkelen. Je moet durven experimenteren en in de spiegel te kijken. Dat doen we als gemeenten te weinig, terwijl we op heel veel belangrijke vragen nog geen antwoord hebben.’