Gemeenschappelijke Regeling neigt naar ‘wangedrocht’
Gemeenten kunnen niet altijd alles alleen, maar de momenteel overal opgetuigde Gemeenschappelijke Regelingen (GR) hebben een groot nadeel: ze neigen uit te groeien tot wangedrochten. De gemeente Utrechtse Heuvelrug gaat om die reden voorlopig geen nieuwe verbanden meer aan.
Gezond wantrouwen
Dat stelt verantwoordelijk wethouder Bert Homan namens het College van B&W van de heuvelrug. Hij baseert zijn ‘gezonde wantrouwen’ tegenover de GR op recente ervaringen met de –mede door het Rijk afgedwongen- GR buitendiensten. Deze voert voor 14 gemeenten in Utrecht allerlei taken als controle en handhaving uit.
Helft jaaromzet verlies
De dienst maakt een verlies van 5 miljoen, de helft van de jaaromzet en was volgens Homan meer bezig met het eigen functioneren dan met het werk waarvoor de dienst was opgericht. Twee medewerkers –onder wie de directeur- zijn onlangs ontslagen.
Moeilijk aan te sturen moloch
Homan zit zelf als wethouder in het bestuur van de GR, maar ervoer hoe moeilijk het is om ‘dit soort molochen’ in de hand te houden. ‘Het gaat om getrapte controle: de raad controleert mij, ik controleer de GR. Maar de uitvoering ligt bij het dagelijks bestuur van de GR en dat maakt het soms zeer lastig’.
Vervlechting
Zo gaf de GR buitendienst geld uit zonder dat de wethouders dat hadden gefiatteerd en nam de omvang van de dienst snel toe. Voeg daarbij de opkomst van de Regionale Uitvoeringsdiensten en Homan spreekt van vervlechting van diensten die nauwelijks meer te overzien was.
.
Eigen belang prevaleert
Volgens Homan gaat een GR zichzelf al snel als bedrijf opstellen in plaats van als ambtelijke dienst. ‘Ze redeneren dan niet meer vanuit het belang van de aangesloten gemeenten, maar stellen het bedrijfsbelang voorop. Dat proces is op afstand door de wethouders zeer moeilijk in de hand te houden.’
Centrale inkooporganisatie
De wethouder ziet wel in dat het aantal taken van gemeenten zo snel groeit dat samenwerking tijdens en na de transitie meer dan ooit noodzakelijk zal zijn. Maar hij zal niet snel meer een GR optuigen. ‘Ik zie veel meer in een centrale inkooporganisatie van bijvoorbeeld zorg of andere taken. Via aanbestedingen drijf je de prijs naar beneden maar houdt je de bestedingen en aansturing van de zorg in eigen hand. Dus geen allesbeslissende wangedrochten meer als het aan mij ligt.'
Reactie op dit bericht
Ooit gehoord van de uitspraak: "Hoe zwakker de bestuurder, hoe sterker de ambtelijke organisatie zich zal profileren"? Dat gaat voor de stelling "Hoe sterker de bestuurder......" natuurlijk ook op!
Maar ja, hef maar weer op zo'n technisch deskundig orgaan dat met inzet van miljoenen is opgezet. Het terugdraaien zal de inwoners weer minstens een zelfde bedrag kosten. En wie gaat het werk dan doen??? Die wethouder niet hoor, want die is meestal na vier jaar weer weg, als hij het al haalt.
Ik wens de bestuurders veel wijsheid en succes toe, de mensen bij de GR alleen maar veel sterkte, nu ze alsvast zonder directeur zitten (de eerste stap naar opheffing)!
Enorme overlegcircussen voor de oprichting van een GR en ook daarna. Daarnaast zie ik veel samenwerkingsverbanden tot stand komen via het bij elkaar 'gooien' van mensen, die vervolgens niet of nauwelijks begeleid worden in het succesvol worden in die nieuwe context en de samenwerking met de nieuwe collega's. Ook worden de verwachtingen naar zo'n samenwerkingsverband vaak niet voldoende geobjectiveerd en naar elkaar uitgesproken. liever wordt er voordat een nieuwe organisatie is neergezet al een bezuiniging ingeboekt. En mag er niet ingeboet worden aan kwaliteit en kwetsbaarheid. Een vrijwel onmogelijke doelstelling. Met de ene zeperd na de andere tot gevolg.
Maar is een samenwerkingsverband zinloos? Ik denk het niet. Geef het de tijd, zorg voor een goede start, waarin verwachtingen realistisch en duidelijk zijn. Draag zorg voor een goede match van mens en taken. Geef aandacht aan teamvorming, zorg ervoor dat mensen weten hoe ze elkaar kunnen aanvullen. En houdt daar waar mogelijk allerlei politieke krachtenvelden zo zuiver en transparant mogelijk of voorkom ze.
De drang naar kostenbesparing op korte termijn is dodelijk. Als je begint met inkoopsamenwerking heb ik een sterk vermoeden dat de kostenvoordelen op korte termijn voorop staan. En dat is volgens mij de verkeerde drijfveer om te starten met samenwerken.
Misstanden in een GR? Pak ze aan. Doe wat. Maar gooi met het badwater het kind niet weg.