Gelderland vreest tandeloze tijger te worden

Het verwerpen van het herindelingsvoorstel Scherpenzeel door de minister hakt er bij de provincie Gelderland flink in. ‘Het is een gegeven waarmee we het moeten doen’, verzucht verantwoordelijk gedeputeerde Jan Markink. Volgens de VVD-fractie maakt de minister met haar besluit van de provincies zelfs tandeloze tijgers.

Nee, snappen doen ze minister Ollongren van Binnenlandse Zaken ook een week na haar besluit een streep te zetten door de fusie van Scherpenzeel met Barneveld nog steeds niet. Ja, in haar besluit laat ze weten draagvlak – of in het geval van Scherpenzeel het ontbreken daarvan – het belangrijkste afwegingscriterium te vinden. Markink vindt draagvlak ‘uiteraard’ ook belangrijk, maar slaat als puntje bij paaltje komt een ander criterium hoger aan: toekomstbestendigheid. Het toezien daarop geldt als een van de kerntaken van de provincie.

Verschillende beleidskaders

Dat is als zodanig ook vervat in het beleidskader herindeling van de provincie zelf. En dat lijkt nu, blijkens de onderbouwing van de minister in haar afwijzing van het herindelingsvoorstel van de provincie, niet te sporen met het beleidskader herindeling dat Den Haag hanteert. Markink gaf deze week in een ingelaste vergadering van Provinciale Staten naar aanleiding van de kwestie Scherpenzeel dan ook aan er behoefte aan te hebben van de minister te horen ‘waar we aan toe zijn. Wat kunnen we als provincie nog nou?’

Provinciale kerntaak

‘Voor ons is ons kader Vitaal Openbaar Bestuur een handvat bij ons handelen’, aldus de VVD-gedeputeerde. Maar als draagvlak het enige is dat telt, dan wordt het de provincies wel erg lastig gemaakt om de eigen kerntaak – toezien op toekomstbestendig lokaal bestuur – geloofwaardig te kunnen invullen. ‘Ik bedoel, als een gemeente niet zelf met een herindelingsvoorstel komt, is draagvlak per definitie lastig en onze rol per definitie complex’, zegt hij. Dus ja, Markink wil een gesprek aangaan met de minister om helderheid te krijgen over wat de provincies nog mogen in de toepassing van de wet Arhi – de sinds 1985 geldende herindelingswet.

Stok achter de deur

Dat is ook precies waar de coalitiefracties het college toe opriepen: ga, waar mogelijk in gezamenlijkheid met andere provincies en met de minister van Binnenlandse Zaken de gevolgen van haar genomen besluit – en de zorgen daarover – bespreken ‘in het licht van toekomstige bestuurskrachttrajecten. Wat een Statenmeerderheid betreft, worden ook de leden van de Tweede en Eerste Kamer daarbij betrokken. Volgens VVD-fractievoorzitter Frederik Peters, een van de indieners van de motie, dreigt het besluit van demissionair minister Ollongren van de provincies tandeloze tijgers te maken. Het besluit van de minister brengt volgens een Statenmeerderheid niet alleen met zich mee dat provincies nog voorzichtiger zullen zijn een herindelingsprocedure te starten, maar ook dat een ‘stok achter de deur-effect verdwijnt. ‘Dat heeft als risico dat te laat of in het geheel niet wordt ingegrepen, met alle maatschappelijke kosten en consequenties van dien.’