G4: meer nodig voor effectief offensief ondermijning

Voor een effectief offensief tegen ondermijning in de vier grote steden is meer nodig dan het incidentele miljoenenbudget uit het ondermijningsfonds van minister Ferdinand Grapperhaus, schrijft de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema, namens haar drie ambtgenoten van de G4, in een brief aan de minister. De G4 wil meer bevoegdheden, experimenteerruimte en informatiedeling en een coalitie met Antwerpen vormen.

Corrumperend effect
‘Ondermijning door drugshandel nadert wat ons betreft een kritisch punt. Urgentie is geboden’, schrijft Halsema. De burgemeester zijn zich ervan bewust dat hun steden schakels kunnen zijn in de keten van invoer, doorvoer en handel van drugs, zoals cocaïne. Global Cities hebben een sleutelpositie in de wereldeconomie en daarmee mogelijk ook in de parallelle economie van de drugsindustrie. Criminelen spenderen er hun drugswinsten aan luxe consumptiegoederen en investeringen in vastgoed en horeca via buitenlandse financieringsconstructies zijn aan dagelijkse kost. ‘Daarbij zien wij een corrumperend effect op bedrijven en personen in de dienstensector, variërend van garagebedrijven tot zakelijke dienstverleners.’

Criminelen worden rolmodel
In de betrekkelijke anonimiteit van de stadswijken kunnen drugshandelaren gemakkelijker onder de radar blijven, stellen de burgemeesters vast. ‘Daar zien wij het effect van drugshandel met de toename van excessief geweld in de openbare ruimte en de aantrekkingskracht van het snelle drugsgeld op jongeren.’ In kwetsbare wijken ontstaat zo een parallelle economie en samenleving. ‘Criminelen worden niet zelden tot rolmodel verheven, bijvoorbeeld omdat in de rapcultuur, in films en series misdaad als aantrekkelijk wordt voorgesteld.’

Snelle aanpassing aan overheidsinterventies 
Daarbij kenmerkt de drugseconomie zich door zeer effectieve en adaptieve netwerken zonder duidelijke hiërarchie. Zij passen zich snel aan overheidsinterventies aan en worden na ingrijpen soms zelfs sterker en efficiënter. Ze bedienen zich van uitgebreide financiële kennis, van witwaspraktijken, systematisch geweld en soms van bewuste contrastrategieën. ‘Grote delen van de drugsmarkt zijn voor de overheid nog onzichtbaar en ondoordringbaar.’

G4-coalitie met Antwerpen
Als de G4-burgemeesters in aanmerking nemen hoe de drugseconomie in hun steden sociale, economische en democratische structuren ontwricht, baren de beperkte capaciteit en middelen om de criminele netwerken bloot te leggen en aan te pakken hen zorgen. Daarom zetten de regio’s in op samenwerking en willen zij ook bovenregionaal een coalitie vormen om in G4-verband samen met Antwerpen de hele keten in beeld te kunnen krijgen. Elimineren van de drugsindustrie vinden de vier steden geen realistisch doel, wel vermindering van drugshandel en excessieve geweldsincidenten.

Meer bevoegdheden
De burgemeesters weten dat zicht krijgen op en terugdringen van de illegale markt een langjarige aanzienlijke inspanning vergt met een brede coalitie van publieke en private partijen, gespecialiseerde inzet en extra uitvoeringskracht. Het incidentele geld uit het ondermijningsfonds is onontbeerlijk en biedt een basis om van start te gaan, maar er is meer nodig voor een effectief offensief: meer bevoegdheden, meer informatiedeling en meer experimenteerruimte en onderlinge uitwisseling van wat werkt. Hierover willen de G4-burgemeesters graag snel in gesprek met Grapperhaus.