Extra ozb-inkomsten gaan vooral op aan cultuur

Kleinere gemeenten hebben relatief veel extra inkomsten uit bouwgrondexploitatie, rente en dividend, huren en pachten – zogeheten Overige Eigen Middelen (OEM) dan grote gemeenten. Die beschikken met name juist over veel extra inkomsten uit de onroerendezaakbelasting, ozb.

Extra inkomsten
Zowel bij de OEM als de ozb is er voor alle groepen gemeenten gemiddeld sprake van substantiële ‘extra’ inkomsten: de feitelijke inkomsten liggen substantieel boven het niveau waarmee in het gemeentefonds rekening wordt gehouden. De extra inkomsten uit OEM betreffen vooral baten uit deelnemingen en grondexploitaties. Die laatste zijn vaak conservatief geraamd in de begroting, aldus het Periodiek Onderhoudsrapport gemeentefonds (POR) – een bijlage in de begroting van het gemeentefonds.

Ontspanning
De extra eigen inkomsten van gemeenten blijken ook tot uiting te komen in extra gemeentelijke uitgaven op bepaalde gebieden. Voor de groep gemeenten met minder dan 20.000 inwoners met relatief veel extra OEM is volgens het rapport te zien dat die als groep vooral meer uitgeven op de terreinen Inkomen en participatie en Groen. Voor de gemeenten met relatief veel extra ozb-inkomsten is een relatie te zien met extra uitgaven op diverse terreinen.

Met name de grootste gemeenten beschikken over relatief veel extra ozb-inkomsten. Die gemeenten geven relatief veel uit aan cultuur en ontspanning en (in mindere mate) aan educatie. Een vergelijkbaar beeld is te zien op het sociaal domein: daar geven de grootste gemeenten ongeveer net zo veel uit als zij via het gemeentefonds ontvangen, terwijl de andere gemeenten minder uitgeven.

Aanpassing verdeelstelsel
Om te kunnen beoordelen of de afwijkende patronen bij de ozb en OEM-inkomsten aanleiding kunnen zijn voor aanpassing aan het verdeelstelsel, worden de trends de komende jaren in het POR verder gevolgd. Daarnaast zullen beide inkomstenbronnen worden meegenomen in het vervolgtraject van het rapport ‘Rekening houden met verschil’. Voor zover de extra inkomsten worden gebruikt om extra uitgaven te dekken op clusters als cultuur en ontspanning, is tot nu toe steeds geoordeeld dat het een kwestie van gemeentelijke beleidsvrijheid betreft waarop de verdeling in het gemeentefonds niet aangepast hoeft te worden.