Escape Room in de Statenzaal

Raads- en Statenzalen in Nederland gebruiken als Escape Rooms, waar jongeren worden opgesloten om daar een uur aan de slag te gaan met politiek-maatschappelijke vraagstukken. In 2017 diende consultant Pim Meijer, werkzaam bij Twynstra Gudde, dit idee in bij het ministerie van BZK en nu wordt het ook echt uitgevoerd: ‘Het idee is laagdrempelig en spelenderwijs de kloof tussen jongeren en politiek te verkleinen.’ 

Jongeren leren over besturen
Het ministerie organiseerde een challenge: The Battle of Concepts. Bedenk ideeën om twintigers en dertigers meer te betrekken bij de lokale politiek. Daaruit kwamen honderd ideeën voort, waaronder de Escape Room. Meijer: ‘Wat gebeurt er namelijk in een raads- of Statenzaal die niet wordt benut door de gemeenteraad of Provinciale Staten? Niets. Het idee was jongeren daar een uur lang op te sluiten en vraagstukken voor te leggen uit de gemeenteraad. Zo leren jongeren wat er komt kijken bij besturen.’

Voldoende animo
Meijer won de battle en werkte het idee uit met raadsleden, griffiers, jongeren en escaperoombouwers. Inmiddels is het idee in drie gemeenten (Almere, Amersfoort en Haarlemmermeer) en één provincie (Overijssel) uitgevoerd en daaruit bleek dat het werkt. De griffie en raadsleden benaderden jongeren tussen de 18 en 25. ‘Als je ze de kans biedt om gratis een unieke escape room te beleven en een uur lang baas van de gemeente te zijn, is daar voldoende animo voor.’ Maar jongeren meldden zich ook uit zichzelf aan. ‘Rond de gemeenteraadsverkiezingen ging er een brief naar first time voters. We verstuurden de uitnodiging via social media en de burgemeester van Amersfoort maakte een vlog.’

Mooie gesprekken
Hoe werkt het dan? Maximaal zes (gemeente) tot twaalf (provincie) deelnemers krijgen een uur de tijd. De deur gaat op slot. Dan volgt een filmpje van een minuut van de burgemeester of Commissaris van de Koning. ‘Die vraagt hen actief om hulp. Dat kan gaan om wijkinrichtingen, vrijetijdsbesteding, wonen, onderwerpen die jongeren raken’, legt Meijer uit. Bij elke ronde zit een raads- of Statenlid, die na de escape room vertelt over zijn werk en de gemeenteraad of Provinciale Staten. ‘Dat zijn mooie gesprekken. Heel laagdrempelig. Jongeren zijn bereid te zeggen wat hen bezighoudt.’

Inzicht in dilemma's
Niet elke groep ontsnapt. Dat ligt aan de samenwerking. ‘Het is leuk aan de slag te zijn met dilemma’s. Na elke keuze volgt een nieuwe keuze. Je kunt niet alles meteen oplossen. Dat genereert een politiek bewustzijn, maar ook betrokkenheid en inzicht in het werk van de provincie of gemeente. Dat is de eerste stap.’ Het gaat niet om partijpolitiek, maar over wat er komt kijken bij het besturen van een provincie of gemeente en wat de rol is van de volksvertegenwoordiger. ‘Jongeren willen heus niet meteen de politiek in, maar snappen wel hoe ingewikkeld keuzes zijn en krijgen inzicht in dilemma’s en raads- en Statenwerk.’

Mbo-scholieren betrekken
Manon Rozema coördineert de escape room in de provincie Overijssel en werkte met Meijer samen bij de totstandkoming. De inzet van de escape room paste daar in een breder doel: hoe betrek je mbo-scholieren bij de democratie? Dat gaat om ervaren en kennisoverdracht. ‘Ook andere groepen doen escape rooms, maar deze groep staat het verste af van het functioneren van de democratie.’ Samen met ProDemos organiseert Rozema vanuit de provincie ook het simuleren van een Statenvergadering. ‘Daarnaast laten we politici gastlessen geven. Zij gaan dan naar scholen en voeren gesprekken met leerlingen.’

Escape Room krijgt duurzaam karakter
Rozema wil een doorvertaling maken van het escape room programma, zodat het beter aansluit bij de doelgroep. ‘Het idee van de escape room is nog niet eerder zover uitgevoerd als in Overijssel.’ Het is voor de verkiezingen een goed instrument voor opkomstbevordering, maar de escape room krijgt in Overijssel ook een duurzaam karakter. ‘We gaan het spel het komende jaar spelen met leerlingen. Die hoeven niet per se al stemgerechtigd te zijn.’

Lessen burgerschap
Rozema heeft het spel al twintig keer gespeeld en ziet het aanslaan. ‘Bij lessen burgerschap kun je het inzetten. Ik krijg de vraag uit het onderwijs of we elkaar structureler kunnen vinden in het lesprogramma. De nieuwe Commissaris van de Koning Andries Heidema vindt het heel belangrijk en is aanwezig bij de officiële lancering op 8 maart. Daarna zal de oude Statenzaal, die eigendom is van de gemeente Zwolle, ook opengaan voor bezoekers om de escape room te doen.’

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 4 van deze week (inlog)