Eindhovense strijd om baten generatiepact

Tot 2024 lapt de gemeente Eindhoven geld bij uit de gemeentelijke begroting voor het generatiepact voor ambtenaren, maar daarna is het budgetneutraal en houdt de gemeente er zelfs geld aan over. De gemeente wil zelf beslissen hoe die miljoenen worden besteed, maar het Georganiseerd Overleg van vakbonden wil er eveneens zijn zegje over doen. De twee troffen elkaar onlangs in de rechtszaal.

6 miljoen euro
Volgens de vakbonden kan het bedrag dat de gemeente overhoudt aan het generatiepact oplopen tot 6 miljoen euro. Ze verwijzen hierbij naar een berekening in een brief aan het GO van wethouder Mary-Ann Schreurs uit september 2015. Het generatiepact werd twee jaar geleden onder haar verantwoordelijkheid gesloten om de gemeentelijke organisatie te verjongen. Oudere ambtenaren mochten 40 procent minder werken voor 20 procent minder salaris met behoud van hun volledige pensioenopbouw. De gemeente kan in ruil daarvoor jongere ambtenaren aantrekken.

‘Geld is voor ambtenaren’
Het deel van het gemeentelijke budget voor personeelsbeleid voor het generatiepact moet tot 2024 uit de rest van de gemeentebegroting worden aangevuld, maar daarna blijft er dus geld over. Het college vindt dat het dit geld weer aan de begroting kan toevoegen en ook aan andere zaken kan besteden. Nu komt het bijgelapte geld immers ook uit die begroting, dus ‘dat is logisch’. Maar daar denken de vakbonden anders over. Het geld is bestemd voor de Eindhovense ambtenaren en voor besteding van dat geld moet de gemeente eerst met het GO overleggen, want dat heeft een wettelijk vastgelegd instemmingsrecht.

Budgetten geoormerkt
In de pleitnotitie van de vakbonden staat dat in de dagvaarding al is gesteld en onderbouwd dat het wettelijk vastgelegde overleg- en overeenstemmingsvereiste heel belangrijk is om gelijkwaardigheid te creëren tussen de overlegpartners in de publieke sector ten aanzien van arbeidsvoorwaarden. ‘Dit is door de gemeente niet betwist en dit recht zullen vakorganisaties nooit willen opgeven, omdat daarmee hun rol, centraal of decentraal, zou zijn uitgespeeld.’ De advocaat van de vakbonden wijst er daarnaast op dat het aantal personeelsbudgetten sinds 2011 is teruggebracht van 54 naar vier en niet zijn ‘gefixeerd’, wat de gemeente beweert. Ook stelt de advocaat dat in het gesloten convenant van april 2016 expliciet is afgesproken dat de vier budgetten zouden worden geoormerkt en overgeheveld naar het volgende jaar en dus niet zouden komen te vervallen.

Overeenstemming over financiering
Uit hetzelfde convenant blijkt de wens om duurzaam levensfasebewust personeelsbeleid, zoals het generatiepact, niet op te geven, maar te ontwikkelen en hiervoor de geoormerkte budgetten in te zetten. ‘Helaas bleek de gezamenlijke ontwikkeling van dit personeelsbeleid en dus de uitwerking van deze afspraak uit het convenant een moeizaam proces in het GO.’ Dat zat hem in de financiering. Daarover werd in januari 2017 overeenstemming bereikt. De invulling van het generatiepact wordt onder meer gefinancierd uit de ‘vrijvallende middelen door het afschaffen van de uitloopschalen en de afscheidsgratificatie en de resterende incidentele gelden’. Er hoefden geen nadere budgettaire besprekingen over plaats te vinden.

‘Onlogisch en ongeloofwaardig’
Volstrekt helder, aldus de vakbonden. ‘Het is dan ook volstrekt onlogisch en ongeloofwaardig dat het werknemersdeel van het GO negen maanden na het convenant alweer (definitief) afscheid zou nemen van deze vier essentiële budgetten.’ De vakorganisaties kunnen niet plaatsen hoe de gemeente Eindhoven veronderstelt dat het werknemersdeel van het GO de laatste personele budgetten waar het overeenstemmingsvereiste voor gold zou hebben opgegeven. ‘Juist van een gemeente, waarop in bestuursrechtelijke zin de algemene beginselen van behoorlijk bestuur gelden (fair play-beginsel!), had een andere opstelling mogen worden verwacht.’

Oneigenlijk gebruik generatiepact
Het generatiepact wordt ook nog eens oneigenlijk gebruikt, gaat de advocaat verder. De vrijvallende formatieruimte wordt gebruikt om te besparen op personele kosten en niet om verjonging door te voeren. Sterker nog, de advocaat maakt uit documenten van de gemeente op dat het geld er al niet meer is of al is uitgegeven aan andere zaken dan personeel. De vakbonden zagen een gang naar de rechter nog als enige drukmiddel om de gemeente te veroordelen de vier geoormerkte budgetten te herstellen en het nodige inzicht te verschaffen op straffe van een dwangsom. De advocaat weerlegt ook de stelling van de gemeente dat met de Wet normalisering rechtspositie ambtenaren (Wnra) het overleg- en overeenstemmingsvereiste komt te vervallen. ‘De concept-cao voorziet in ‘lokaal overleg’ en daarbij zal de overeenstemmingsvereiste weer van toepassing zijn.’

‘Budget kun je maar één keer uitgeven’
Budgetbesluiten vallen normaal niet onder het ‘overeenstemmingsvereiste’ met het GO, laat de gemeente Eindhoven in een reactie weten. In Eindhoven is daar vroeger een andere afspraak over gemaakt. ‘Het is logisch dat budgetten financiële verplichtingen dekken. In het GO was de afspraak om het generatiepact te financieren uit budgetten die onder het overeenstemmingsvereiste vallen.’ De indruk van een artikel van het Eindhovens Dagblad (ED) dat de gemeente als werkgever geld van werknemers afneemt is volgens de gemeente onjuist. ‘Het generatiepact kost veel geld en kwam tot stand op verzoek van én voor werknemers met als doel leeftijdsdoorstroming te bevorderen. In feite claimen de vakbonden bij de rechtbank deze budgetten een tweede keer. Onze mening is dat je de budgetten maar één keer kunt uitgeven.’

Het Eindhovens Dagblad schreef dat de gemeenteadvocaat grote moeite had om de kantonrechter te overtuigen van het gelijk van de gemeente. De uitspraak van de kantonrechter is op 27 maart.