Een op vijf Statenleden haakt na verkiezingen af

Een op de vijf Statenleden geeft er in 2023 de brui aan. Nog eens een kwart twijfelt of ze voor een nieuwe periode in Provinciale Staten willen tekenen. De hoge tijdsbelasting en de lage financiële vergoeding zijn de belangrijkste redenen om af te haken.

Knelpunten

Nog geen derde van de Statenleden (29 procent) wil na de verkiezingen in 2023 nog eens vier jaar door. Een kwart neigt naar bijtekenen. Dat blijkt uit onderzoek onder Statenleden dat in opdracht van Binnenlands Bestuur is uitgevoerd door Necker van Naem. Naast het grote aantal afhakers zijn ook integriteit en bedreigingen, de verhouding tussen oppositie en coalitie en de impact van corona knelpunten.

 

Foute declaraties

Bijna twee derde van alle Statenleden heeft in het afgelopen jaar gedragingen gezien die in meer of mindere mate als weinig integer kunnen worden beschouwd. Zo heeft een vijfde van de Statenleden gezien dat collega’s incorrect gebruik maken van (fractie)vergoedingen en (onkosten)declaraties. Een kwart van Statenleden heeft gezien dat andere Statenleden meestemmen over onderwerpen waar men persoonlijk belang bij heeft of hun familie of vrienden; belangenverstrengeling. Bijna een op de drie Statenleden heeft te maken gehad met verbale agressie van burgers en een vijfde met bedreiging of intimidatie.

 

Moeizaam dualisme

Het dualistisch werken in provinciehuizen komt nog niet echt van de grond, zo blijkt verder uit het onderzoek. Statenleden in de oppositie stellen dat ze nauwelijks een deuk in een pakje boter kunnen slaan, zeker bij belangrijke kwesties. De coalitie is veelal een gesloten blok. ‘‘Een terugkerend thema in het onderzoek is dat Statenleden van oppositiepartijen minder tevreden zijn over de mate waarin zij hun persoonlijke ambities kunnen realiseren. Ook zijn ze over het algemeen negatiever over het functioneren van hun Provinciale Staten, bijvoorbeeld als het gaat om de samenwerking tussen de Staten en het college’, aldus Daan Jacobs, onderzoeker bij Necker van Naem. ‘In een dualistisch bestel zou je het liefst zien dat Statenleden van coalitie- en oppositiepartijen hun taken op een even goede manier kunnen uitvoeren. Gezien de onderzoeksresultaten kun je daar vraagtekens bij zetten’, vult zijn collega Sabine van Zuydam aan.

 

Kloof door corona

Zorgen zijn er over de lange termijngevolgen van corona. De informele schil, belangrijk in de politiek, is aan het slijten. Er is weinig informeel contact waardoor politieke en bestuurlijke processen minder soepel kunnen gaan verlopen. Daarnaast wordt de volksvertegenwoordigende rol door de coronamaatregelen bemoeilijkt. De Statenleden halen daardoor minder geluiden uit de samenleving op, het is lastig om te weten wat er speelt en de kloof tussen burger en politiek dreigt te groeien.

 

Te weinig initiatief

Bijna de helft van de Statenleden is tevreden (in meer dan wel mindere mate) over de invulling van drie belangrijke taken van Provinciale Staten: het controleren van het provinciebestuur, volksvertegenwoordiging en kaderstellen, oftewel bepalen van hoofdlijnen van het beleid. Een op de drie Statenleden vindt juist dat deze drie taken niet goed worden opgepakt door de volksvertegenwoordigers. Het meest ontevreden zijn de Statenleden over het nemen van initiatief voor nieuw beleid.

 

Drijfveer

Een bijdrage leveren aan de samenleving staat met stip op nummer een in het lijstje van belangrijkste drijfveer om in de provinciale politiek actief te worden. Het controleren van het bestuur of het vertegenwoordigen van de belangen van inwoners – belangrijke taken voor Statenleden – staat pas op de zesde en zevende plek in de ranglijst.

 

 

 

Verantwoording onderzoek

De vragenlijst is tussen 16 en 30 maart uitgezet onder alle Statenleden. In totaal hebben 138 Statenleden de vragenlijst ingevuld, 24 procent. Uit alle provincies hebben Statenleden aan het onderzoek meegedaan.

 

Lees meer over het onderzoek in Binnenlands Bestuur nr 8 van deze week.