'Een dijk is wel degelijk politiek'

De partijvorming binnen de waterschappen heeft in de aanloop naar de verkiezingen van vandaag nauwelijks geleid tot heftige politieke debatten en profilering van partijstandpunten. ‘Anders dan bij gemeenten en in mindere mate bij provincies vind je bij de waterschappen geen politieke dieren’.

Kieskompas

Dat concludeert André Krouwel, oprichter en mede-eigenaar van het Kieskompas dat voor alle 23 de waterschappen in Nederland een online stem-hulp ontwikkelde. Kiezers kunnen hier via een aantal stellingen uitvinden welke deelnemende partij het dichtst bij hun eigen opvattingen over waterbeheer staat.

Eerder stelde hij deze stellingen ook op voor provincies en gemeenten. Dit gebeurt in bijeenkomsten met de partijen, waarbij Krouwel in debat met de kandidaten de partijpolitieke standpunten formuleert.

Grote verschillen

Het verschil in sfeer tussen de drie bestuurslagen is groot, zo weet Krouwel inmiddels uit ervaring. ‘Bij de gemeenten draait het om politieke tegenstelling en debat, bij de provincie is dat veel minder, daar is compromis geen vies woord. Binnen het waterschap zijn de partijen extreem uit op consensus en polderen. Een dijk is niet politiek is daar al gauw het motto.’

Gemeenteraad: opstap naar Den Haag

Deze verscheidenheid in politieke cultuur trekt ook de bijbehorende veelkleurige kandidaten aan. Bij de gemeenteraadsverkiezingen vind je de beginnende partijtijgers die een politieke carrière beogen, liefst in Den Haag. Zij willen zich profileren en vinden de stellingen op Kieskompas niet gauw te scherp. ‘De kiezer moet weten wat ons onderscheid’, vat Krouwel het gevoel samen.

PS: compromis geen vies woord

Bij provinciale verkiezingen kennen de kandidaten deze profileringsdrang al een stuk minder. ‘De onderwerpen staan wat verder van de bevolking, er is aandacht en tijd voor een meer bezonnen politiek. Natuurlijk pogen de partijen via Kieskompas duidelijk te maken waar ze voor staan, maar de onderlinge verschillen worden niet zo benadrukt als bij de gemeente.'

 

Waterschappen: extreme consensus

Aangekomen bij de waterschappen ontmoet Krouwel eigenlijk meer bestuurders dan politici. ‘Kandidaten zijn bijna extreem gericht op consensus, politiek bedrijven vinden ze eigenlijk niet des waterschaps. Dat leidde tot heftige disputen tijdens het opstellen van de stellingen voor het kieskompas. ‘Wij benadrukken de politieke tegenstellingen, zodat mensen ook werkelijk iets te kiezen hebben. Aanwezigen vinden dit al snel te kort door de bocht’.

Vijandige sfeer

Krouwel kan er om lachen, maar rept wel van een soms bijna vijandige sfeer tegenover de medewerkers van het Kieskompas. ‘De mensen vinden dat wij teveel inzoomen op wat hen onderscheidt, zelf zoeken ze juist de overeenkomsten. Een stelling over waterberging komt bij ons uit op iets over uitruil tussen boerenland tegen ruimte voor het water. Dat wordt dan aanvankelijk opgevat alsof wij de boeren dwars willen zitten. Het  vergt veel uitleg om toch een politieke stelling overeind te houden’.

 

Verschillende rolopvattingen

Samenvattend ziet Krouwel de verschillen vooral in de rollen die de bestuurslagen voor zichzelf zien weggelegd. ‘Allemaal zien ze zich sterk als volksvertegenwoordiger, gemeenteraadsleden, provinciale statenleden en waterschappers hebben een hechte band met hun achterban. In de rol van partijpoliticus scoren de gemeenteraadsleden zeer hoog, terwijl de waterschappen daar dus nauwelijks aan doen. Hier vind je geen politieke dieren zeg maar.’

Rol van controleur

De rol van controleur is weer het sterkst aanwezig bij de waterschappen. De kandidaten zijn inhoudelijk zeer goed ingevoerd. Zowel technisch als financieel zitten ze er volgens Krouwel bovenop. Het dagelijks bestuur wordt zeer nauwlettend gevolgd of er niet te veel geld wordt uitgegeven en of de technische aspecten van de nieuwe dijk wel voldoende zijn doorgerekend. De politicoloog noemt het ‘prachtig en zeer vertrouwenwekkend dat al deze mensen met zoveel kennis en zorg ons land droog en het water schoon houden. Maar om de burger werkelijk bij het waterbeheer te betrekken zul je hen toch de verschillen tussen de partijen duidelijk moeten maken.  Dat is dan onze taak.’

 

Dijk wel degelijk politiek

Waterschappers zeggen vaak dat een dijk niet politiek is, maar dat is hij natuurlijk wel: hij ligt in iemands achtertuin, bepaalt het uitzicht, je kunt er een fietspad op aanleggen, allemaal zaken die raken aan de belangen van omwonenden en recreanten. Uiteindelijk bleken alle partijen in alle 23 de waterschappen zich toch te kunnen vinden in de gepolitiseerde stellingen van het Kieskompas. Dat moesten ze ook eigenlijk wel, want niet meedoen zou volgens Krouwel politiek gezien stom zijn.

10.000 bezoekers per uur

Hij wijst op de cijfers. Het kieskompas waterschappen was dinsdagavond door 642.000 door mensen ingevuld. ‘En still counting: we zaten tegen de avond op 10.000 bezoekers per uur. Zoveel poteniele stemmers kun je als kandidaat niet links laten liggen.’