Dualisme is nog lang geen vanzelfsprekendheid

De raadsbehandeling van de begroting in Purmerend heeft laten zien dat dualisme niet vanzelfsprekend is. Tot hun verbijstering merkten de oppositiepartijen dat de coalitiepartijen met het college de begroting al hadden doorgesproken en voorgekookt. ‘Dat werd toegegeven bij de voorbereidende commissievergaderingen. Het bleek vervolgens bij de algemene beschouwingen. Behandeling van de begroting had daarom geen zin’, zegt Arie-Wim Boer, fractievoorzitter van Leefbaar Purmerend.

Uit protest namen de oppositiepartijen - D66, Trots op Nederland, Leefbaar, AOV, SP en GroenLinks - plaats op de publieke tribune, nadat eerst de kleinste oppositiepartij, Groen- Links, namens de gezamenlijke oppositie een motie had ingediend om zonder debat onmiddellijk tot stemming over te gaan. ‘Als een deel van de raad zelf de begroting schrijft, kan een deel van de raad niet meer objectief controle uitvoeren’, aldus D66- fractievoorzitter Rob Sampimon.

De volgende dag, bij hervatting van de begrotingsbeschouwingen in tweede termijn, nam de oppositie weer plaats op de publieke tribune, met uitzondering van Leefbaarfractievoorzitter Boer. ‘Ik ben weer aan tafel gaan zitten om te kunnen schorsen en om onze motie om onmiddellijk te stemmen in stemming te brengen’, aldus Boer. Eén D66- raadslid verkoos de vergadertafel in plaats van de publieke tribune. ‘Hij kon het voor zichzelf niet verantwoorden om weer op de tribune te gaan zitten, want hij vindt dat je altijd aan tafel moet blijven. Ik vind dat geen probleem. Als je als partij pleit voor dualisme, moet je de ruimte geven voor een eigen mening’, aldus Sampimon.

Na de nodige schorsingen en na interventie van collegepartij PvdA en burgemeester Don Bijl besloten de fractievoorzitters van coalitie- en oppositiepartijen dat de begroting zonder nader debat zou worden vastgesteld en dat alle fractievoorzitters volgende week om tafel gaan om de werkwijze van de raad te bespreken.

Boer: ‘We waren het er allemaal over eens dat dit geen schoonheidsprijs verdient. Ik vond het verlaten van de vergadering, maar ook de wijze waarop de begroting tot stand is gekomen, een dieptepunt. Ik zie dat wethouders bijna altijd bij fractievergaderingen zijn. Ik ben zelf wethouder geweest, en was toen nooit bij fractievergaderingen. Ik heb daardoor lastige jaren gehad, maar we waren wel gigantisch dualistisch. Ik vond dat heel gezond.’

Sampimon: ‘Deze gebeurtenissen hebben de raad sterker gemaakt. Ik heb dat van collega’s uit de hele raad gehoord. We beseffen dat we elkaar de ruimte moeten geven. We willen ook met elkaar verder, want dat we echt tegenover elkaar zouden komen te staan voor de rest van deze periode, dat wilde niemand. Dan hadden we het ook anders gedaan.‘

Verdeeld stemmen

‘Samen Sterk met onze inwoners.’ Dat was de leuze van de coalitie van CDA, Ronde Venen Belang (RVB) en VVD in de afgelopen 5 jaar in Ronde Venen. Deze gemeente gaat binnenkort fuseren met Abcoude en heeft op 24 november fusieverkiezingen. Aan het eind van deze raadsperiode heeft ChristenUnie- SGP-raadslid Hendrik Palm samen met zijn dochter Trineke - masterstudent politicologie - de stemverhoudingen geanalyseerd. Sinds 2006 zijn er 482 raadsbesluiten genomen, daarvan is 190 keer niet-unaniem gestemd.

Zes van de tien keer stemde bij deze 190 raadsbesluiten de coalitiepartijen verdeeld. Van deze 190 raadsbesluiten ging het 131 keer over moties en amendementen en 59 keer om een raadsbesluit op een voorstel van het college van burgemeester en wethouders. Bij 38 van de 59 B en W-voorstellen stemden de coalitiepartijen in Mijdrecht verdeeld, waarbij de CDAfractie ook nog eens 27 keer intern verdeeld stemde. Het ging daarbij om ingrijpende dossiers als woningbouw in combinatie met herbestemming van 500 hectare agrarische gronden, herindelingsprocedure en de verplaatsing van sportclubs en het herbestemmen van vrijkomende gronden voor winkels en woningbouw.

Volgens Palm is het stemgedrag van de coalitiepartijen ‘doorgeschoten’ dualisme. ‘Verdeeld optreden was meer regel dan uitzondering. Eén keer verdeeld stemmen als coalitiepartijen is gezond, maar als dat in de meerderheid van de gevallen gebeurt, schiet het door. “Leve het opportunisme” was een passender leuze geweest dan “Samen Sterk”.’

Het is vanuit duaal oogpunt te verdedigen dat raadsleden van coalitiepartijen zich onafhankelijk van het college opstellen en afwijkend stemmen, maar Palm heeft wel een kanttekening. ‘Drie van de vier wethouders waren lijsttrekker en de vierde wethouder stond nummer twee op de lijst. Zij kregen de meeste stemmen en hebben daarmee een directe democratische legitimatie. De raadsleden zijn ook gekozen, maar hun mandaat is een afgeleide. Het dualisme is volgens mij geen vrijbrief om maar je eigen gang te gaan. Ook daarom noem ik het opportunisme, omdat dit het gezag en de slagkracht van het gemeentebestuur niet ten goede komt.’