‘De raad zit zonder raadgevers’

Ambtelijke ondersteuning van de gemeenteraad is het stiefkindje in juridisch gemeenteland. Door vage regelgeving maken ambtenaren nu een ethisch onverantwoorde spagaat, zegt de burgemeester van Echt-Susteren Jos Hessels.

In de modelinstructie voor de gemeentesecretaris meldt de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) in Artikel 1, lid 1: ‘De secretaris draagt zorgt voor een doelmatige ondersteuning van de leden van de raad.’ Mooi, dan stappen we op de gemeentesecretaris af. ‘En we weten allemaal wat die gaat zeggen’, lacht burgemeester van Echt-Susteren Jos Hessels (50). ‘Dat is echt broddelwerk van de VNG, of niet? Het is een gevoelig onderwerp, want juist omdat het raadslid niet meer te rade kan gaan bij de gemeentesecretaris, is hij zonder een ambtelijke raadgever komen te zitten. Hij heeft in het kader van de dualisering van het gemeentebestuur weliswaar een griffier gekregen, maar het ambtelijk apparaat is hem ontnomen.’

Weeffout dualisme
CDA-burgemeester Hessels is zo gegrepen door de weeffout in het duale stelstel in de gemeentepolitiek, dat hij een half jaar geleden besloot om in Nijmegen te gaan promoveren op een proefschrift over de ambtelijke organisatie en de gemeenteraden. ‘Ze komen er allebei bekaaid vanaf’, zegt Hessels. De raad moet volgens hem bij uitstek goed geïnformeerd zijn en moet alles kunnen weten. Het gehele ambtenarenapparaat is echter exclusief terechtgekomen bij het college. Op grond van Artikel 33 van de Gemeentewet wordt de raad geacht een verordening te maken over ambtelijke bijstand, maar ze heeft helemaal geen zeggenschap over het ambtelijk apparaat! Dat wringt.’

Akelige spagaat
Als waarnemer zag Hessels hoe raadsleden dat oplosten. ‘Ze nodigden ambtenaren uit bij een fractievergadering als ze een raadsstuk niet begrepen. Heel begrijpelijk, maar het kan niet.’ De ambtenaar die zich verstaat met de raad, verkeert door de onduidelijke regelgeving over ambtelijke bijstand in een akelige spagaat. Aan wie is hij loyaal? ‘De ambtenaar is verantwoording schuldig aan het college en dan moet hij opeens iets tegenstrijdigs voor een raadslid of een fractie gaan doen.’

Gebakken peren
Alle raadsleden hebben recht op gelijke informatie, de wethouder heeft het politieke primaat en wie zit er met de gebakken peren? De ambtenaar, die niet weet waar hij aan toe is. Bij vragen uit de lokale gemeenschap waren raadsleden gewend die bij een ambtenaar neer te leggen. De ambtenaar dient te verwijzen naar de wethouder. ‘Dat zegt de wet, maar zijn gevoel zegt dat ook omdat hij met het raadslid iets uitwerkt waarvan zijn echte baas zegt: “Moet je niet doen”’, zegt Hessels. Sommige gemeenten verbieden contact, de meeste niet. Geen probleem, totdat er gedonder komt. Hoe zou de ambtelijke bijstand geregeld kunnen worden? Burgemeester Hessels: ‘Het gaat erom dat een raadslid formeel een aanspreekpunt krijgt en een mogelijkheid heeft om zijn vragen en wensen bij de ambtenarij neer te leggen. De raad heeft het budgetrecht. Waarom maak je als gemeenteraad geen geld vrij voor zoveel uren ambtelijke ondersteuning per jaar? Je dient een verzoek in bij de griffier, die dat verzoek vervolgens neerlegt bij de gemeentesecretaris. De ambtenaar zou gedurende de uren die hij voor dat raadslid werkt, onder de jurisdictie van de gemeenteraad moeten vallen. Dat is nu niet zo.’

Lees het hele artikel in Binnenlands Bestuur nr. 14 van deze week. (inlog)