De Mos: bij veroordeling scheiden onze wegen

Richard de Mos, de wegens verdenking van corruptie afgetreden wethouder van Groep De Mos/Hart voor Den Haag en nu fractievoorzitter van die partij in de Haagse raad, wordt lijsttrekker van de beweging Code Oranje die burgers meer invloed wil geven via burgerraden, burgerbegrotingen en het bindend referendum. ‘We willen de lokale partij op het Binnenhof worden.’

Code Oranje kennen we, Richard de Mos kennen we. Maar hoe kwam Bert Blase, oprichter van Code Oranje, bij u terecht?
‘Bert had me al eerder benaderd voor de Provinciale Statenverkiezingen, maar ik was wethouder en locoburgemeester van de derde stad van het land. Een zware portefeuille. Op 1 oktober 2019 was er een ‘incidentje’ en was ik wethouder-af. Toen kwam Bert hierheen, opnieuw met het verzoek lijsttrekker van Code Oranje te worden. Hij vond mijn ombudspolitiek, bottom-up, een mooie manier van politiek bedrijven die ook goed aansluit bij Code Oranje. Ook met de beschuldigingen in mijn richting had hij een goed gevoel, geen second thoughts, nee. We zijn erover gaan praten. We hadden een goede klik. Mijn ambitie was zolang mogelijk de stad te dienen als wethouder. Dat is niet gelukt, maar er zijn nieuwe kansen op mijn pad gekomen.'

Een jaar geleden viel de Rijksrecherche bij u binnen. U wordt verdacht van deelname aan criminele organisaties met enkele vastgoed- en horecaondernemers, schending van het ambtsgeheim, meineed en corruptie. U noemde dit een ‘lastercampagne’, maar een rechtszaak en een mogelijke veroordeling hangen wel degelijk boven uw hoofd. Is het dan wel handig om lijsttrekker te worden van een nieuwe partij?
‘Ik snap de vraag. Het zijn forse verdenkingen, maar ik vind ze knotsgek en herken me er niet in. Ik word nu pas verhoord, een jaar later pas kan ik mijn verhaal doen, terwijl ik al ben veroordeeld via harde persberichten. Mijn stellige overtuiging is dat ik alles kan uitleggen en het OM de aanklachten heroverweegt. Ze lijden aan tunnelvisie. Maar als er wel een veroordeling komt wegens ambtelijke corruptie, dan nemen we afscheid van elkaar. Maar dit politieke proces kan lang gaan duren en ik wil intussen niet op mijn handen gaan zitten, maar politiek actief blijven.’

Als het OM de aanklachten intrekt, lijden ze toch ook gezichtsverlies?
‘Ik hoop niet dat dat de reden is om de zaak voort te zetten, maar dat zij aan waarheidsvinding doen.’

Kunt u zich voorstellen dat mensen denken: waar rook is, is vuur, op die man stem ik niet?
‘Dat is een Nederlands gezegde, maar een ander gezegde is ‘als een nachtkaars uitgaan’. Mijn manier van politiek slaat aan en de gemeenteraad kost mij minder tijd dan locoburgemeester zijn van Den Haag. Ik houd van uitdagingen. We willen ook de polarisatie in de politiek wegnemen, voorbij het links-rechtsdenken, voorbij traditionele kaders denken. Dat is zo ouderwets. We willen de beweging nu landelijk uitrollen. Ik heb er vertrouwen in dat het lukt.’

Maar kunt u zich ook voorstellen dat andere partijen denken: hij is onderwerp van een justitieel onderzoek, met hem doen we voorlopig geen zaken?
‘Als de peiling van Omroep West (de partij van De Mos steeg van 8 naar 11 zetels en zou daarmee opnieuw de grootste partij worden, WB) bewaarheid wordt, dan wordt besturen vrij eenvoudig. Het is aan de mensen of de kiezer om partijen groot genoeg te maken. Wij hebben in onze gelederen veel mensen met bestuurservaring.’

U doet zich vaak voor als iemand die opkomt voor de burger. Ik ben benieuwd of u met uw ombudspolitiek dan opkomt voor alle burgers, dus voor het algemeen belang, of voor bepaalde groepen burgers? Het doet ook denken aan populisme? Zou u uzelf een populist willen noemen?
‘Als populisme betekent dat je een snaar raakt bij mensen, ben ik een populist. Populisten krijgen kiezers naar de stembus. Geerten Boogaardt schreef onlangs in VNG Magazine dat ik mensen weer bij de politiek heb gebracht. Ik wil het algemeen belang dienen. Gisteravond was ik bij een demonstratie in de Schilderswijk tegen het afsluiten van wegen zonder dat de bewoners daarin waren gekend. Dat is een grote stroming. Toch wel een paar honderd man van diverse pluimage: migranten, Nederlandse ondernemers. Mensen melden zich bij een probleem bij ons. Landelijk willen we die rol ook vervullen. Er wordt meer gesproken over dan met boeren, leraren en mensen uit de zorg. Als je in goed overleg met hen bent, dan staat het Malieveld niet vol.'

Denkt u vooral niet-stemmers te bereiken?
‘Ja, niet-stemmers, mensen die zich niet gehoord voelen. Nu is het in de politiek vaak: ieder doet zijn plas en alles bleef zoals het was. We zoeken niet meer samen naar een oplossing, maar blijven binnen onze partijkaders. Dat probeer ik te doorbreken. Ik ben ook bereid om samen te werken met alle partijen.’

Die positie doet me ook denken aan Pim Fortuyn en Forum voor Democratie. Voelt u daar ook verwantschap mee?
‘Wij zijn een vernieuwingsbeweging. Forum wordt in het rechtse kader getrokken. Peter Plasman, mijn running mate, heeft nooit rechtser gestemd dan Partij van de Arbeid. Ja, bij Fortuyn had ook die positie. Ik was ook een groot fan van hem. Problemen willen oplossen kan voor een grote aanhang zorgen, ook uit de hoek van mensen die voorheen PvdA stemden.’

U wordt beschuldigd van het regelen van nachtvergunningen tegen betaling. Dat doet meer denken aan cliëntelisme. Komt u op voor alle burgers of voor bepaalde mensen die u kennen?
‘Opvallend dat u cliëntelisme noemt. Ik ben bezig met een boek over het hele gebeuren. Diezelfde conclusie werd al getrokken toen wij de grootste konden worden. Ja, we hebben donateurs en daar zat ook dat zalencentrum bij. Maar alle partijen krijgen donaties. Daar is voor landelijke partijen regelgeving over, maar die wordt ook met voeten getreden, bleek uit onderzoek van Follow the Money. Wij zijn er transparant over. Die nachtvergunningen was een generieke maatregel, meerdere zalencentra konden een aanvraag doen, er zijn er alleen niet zoveel in Den Haag. Maar het is goedgekeurd via collegiaal bestuur in het college. Waarnemend burgemeester Remkes zei op zijn laatste werkdag dat er niets mis mee was en zette zijn ‘ok-stempel’ erop.’

Code Oranje wil burgers meer invloed wil geven via burgerraden, burgerbegrotingen en het bindend referendum. Denkt u dat u op die onderwerpen potten kunt breken in de Tweede Kamer?
‘In 1966 is ook een partij opgericht met die doelen. Er is zeker ook draagvlak voor. Voor een gekozen burgemeester is een meerderheid en ook voor andere thema’s binnen het versterken van de lokale democratie is draagvlak. Wij willen de lokale partij op het Binnenhof zijn. De Wet financiering politieke partijen is alleen voor landelijk politieke partijen. Lokale partijen krijgen die steun niet. En als je dan bij de lokale slager aanklopt, wordt meteen de cliëntelisme-kaart getrokken. Wij willen een lans breken om die 10 miljoen aan subsidies ook aan hen te gunnen, zodat wij ook daarmee mensen kunnen opleiden en onderzoek kunnen doen. Nu moeten we dat allemaal zelf betalen. Dat willen de andere partijen bewust niet, want dan kleden ze zichzelf uit. Wij zijn een nieuwe stroming voor het lokale belang.’

Wat zou er anders gaan in Nederland als burgers via die wegen meer invloed of inspraak hebben?
‘Je luistert ernaar. Er ligt dan ook een burgerbesluit. Samen met die burgers neem je besluiten. Dat gaat over grote thema’s, zoals geld naar Europa. Vraag dat eens aan burgers.’

Maar het is toch ook zo: zoveel mensen, zoveel meningen?
‘Zeker, maar de meerderheid beslist. Is dat niet meer waard dan partijen? Miljarden naar Europa stond in geen enkel verkiezingsprogramma. Toch gebeurt het en er is geen inspraak op. Gemeenten komen 2 tot 3 miljard tekort, en dan komt corona er nog bij, en moeten bepalen of ze het zwembad of de bibliotheek sluiten. Dat houdt mensen bezig.’
 
Hoe staat u trouwens tegenover het coronabeleid van het kabinet? PVV, Partij voor de Dieren en Forum zijn erg kritisch.
‘Die spoedwet is geen goed idee. Het kabinet kan zich beter aan zijn belofte houden: veel testen. Doe daar gestand aan. Zorg voor veel testmateriaal, rust het zorgpersoneel goed uit. De spoedwet is niet democratisch.’

Het dicht toch een democratisch gat? Het maakt een eind aan die onwettige noodverordeningen.
‘De veiligheidsregio’s kwamen laatst bij elkaar en besloten niets, maar je hoeft de lokale democratie niet uit te sluiten. Op internet staan de ‘waardes in de regio’. Daar wordt niks mee gedaan. Iedereen wil corona bestrijden, maar je hoeft er geen halve dictatuur voor op te tuigen.’

Zou Code Oranje niet toch vooral lokaal moeten opereren, dichtbij die burger?
‘Het lokale geluid op landelijk niveau. Volgens het SCP vinden mensen wat dichtbij gebeurt belangrijk. We willen de regio belangrijk maken en financieel uitrusten. Jeugdzorg, langdurig zieken, is allemaal naar de regio gegaan voor minder geld. Nu lopen jongeren tegen de muren op, want er is bijna geen jeugdzorg. Die lokale geluiden willen we laten horen. Ja, een partij voor gemeenten. Ik denk dat een breed netwerk van lokale partijen zich bij ons aansluit. Tientallen partijen in het hele land hebben dat al gedaan. Allemaal hebben ze affiniteit met ombudspolitiek of aanraakpolitiek of feelgood politiek, hoe je het ook noemt.’

Hoeveel zetels verwacht u te halen?
‘Volgens Maurice de Hond vindt 46 procent van de mensen dat er ruimte is voor de beweging Code Oranje en met Richard de Mos zouden we 2 procent halen. Dat is 3 zetels. En 11 procent zou dan nog waarschijnlijk op ons stemmen, dus dat is nog 16 zetels.’

U bent zeker van uw zaak. Wat nou als die rechtszaak vlak voor de verkiezingen voorkomt?
‘Het OM heeft aangekondigd pas in het vierde kwartaal van 2021 met resultaten van het onderzoek te komen. Dan zijn bijna de gemeenteraadsverkiezingen. Het is een politiek proces, maar van de uitkomst ben ik zeker: vrijspraak.’