Burgerleden moeten betere vergoeding krijgen

Vrijwel alle gemeenteraden in Nederland zetten burgerleden in. Er zijn er nu grofweg 5.000. Ze doen veelal hetzelfde werk als raadsleden, maar hun rechtspositie is niet goed geregeld. De Vereniging van Raadsleden wil zich hardmaken voor een betere vergoeding voor burgerleden in raadscommissies.

Lokale verordening

Dat stelt voorzitter Bahreddine Belhaj in reactie op het onderzoek dat in opdracht van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden is uitgevoerd door de Universiteit Leiden en de Stichting Thorbecke Leerstoel. Het aantal burgerleden in gemeenten varieert van een tot enkele tientallen. De meeste gemeenten hebben maximaal twee burgerleden per fractie. In 45 procent van de gemeenten is het maximaal aantal burgerleden in de lokale verordening opgenomen.

Kweekvijver

Burgerleden verlichten het werk van raadsleden. Vaak brengen zij ook specifieke kennis mee. Het is ook een ‘kweekvijver’. Dat biedt ‘uitkomst met het oog op de omloopsnelheid van raadsleden en de bestaande rekruteringsproblematiek’, aldus de onderzoekers in hun rapport ‘Burgerleden in raadscommissies’. ‘Door eerst als [burger]commissielid deel te nemen aan de commissievergaderingen weet je hoe de gemeentelijke politiek van binnenuit werkt. Daarmee is het commissielidmaatschap een nuttige voorbereiding voor raadsleden’, aldus een door de onderzoekers geïnterviewd burgerlid. Een ander: ‘Burgerlid zijn is een fijne kweekvijver en opleidingsplek. Je kunt warmdraaien voor een verkiesbare plek. Dat is ook een fijne, vertrouwelijke gedachte voor mensen die een stapje terug gaan doen als raadslid. Zo zorg je voor een zachte overgang en warme overdracht.’

Gelijkstellen

Zowel raads- als burgerleden hebben een vertegenwoordigende, kaderstellende en controlerende functie, zo komt uit het onderzoek naar voren. Ze zouden dan ook dezelfde rechten en plichten moeten hebben, opperen burgerleden. ‘De functie van burgerlid en raadslid lijken zodanig op elkaar, dat ook de faciliteiten, zoals politiek verlof, vergoeding en ambtelijke ondersteuning, meer gelijk zouden moeten worden gesteld. Democratie vraagt om investering: zij moet goed worden gefaciliteerd. Dat mag dan ook best wat kosten, zodat er een verhouding is tussen wat je erin stopt en wat je eruit haalt.’  

Vergadervergoeding

In tegenstelling tot raadsleden – die een vaste maandelijkse vergoeding voor hun raadswerk ontvangen – kunnen burgerleden een vergoeding krijgen voor het bijwonen van commissievergaderingen. Die vergoeding varieert, op basis van het Rechtspositiebesluit Bpa, van 63,92 euro in de kleinste gemeente tot 168,88 euro in de grootste gemeente. Gemeenten kunnen meer betalen via bijvoorbeeld een vrijwilligersvergoeding. Naast een vergoeding voor het bijwonen van een commissievergadering hebben commissieleden wel recht op een reiskostenvergoeding voor het bijwonen van vergaderingen en reis- en verblijfkosten voor reizen binnen de gemeente voor de uitoefening van hun functie. Ook is een aantal vergoeding op zowel burger- als raadsleden van toepassing, zoals ict-voorzieningen en scholingskosten.

Wettelijke verankering

De rechtspositie van burgerleden is echter niet goed geregeld, concluderen de onderzoekers. ‘Gegeven de omvang en functie van het fenomeen burgerleden verdient het inmiddels een betere wettelijke verankering.’ Burgerleden moet zoveel mogelijk gelijkwaardig met raadsleden worden behandeld. ‘In het Rechtspositiebesluit Bpa kan de kloof tussen de vergadervergoeding van een commissielid en de toelage voor een raadslid worden gedicht. In de lokale verordeningen over fractieondersteuning kan explicieter worden vermeld of en zo ja op welke ondersteuning burgerleden aanspraak kunnen maken. En ten slotte zijn er veel feitelijke mogelijkheden om een gelijkwaardige positie van burgerleden te bewaken.’

Gemeentewet

De positie van commissieleden vraagt om duidelijkheid, vindt Belhaj van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. Naast een betere vergoeding voor burgerleden wil de vereniging dar er meer en betere duidelijkheid komt over de ondersteuning voor de burgerleden in raadscommissies. De taken van een raadscommissie, de rollen van commissieleden daarin en de mate waarin bepalingen in de gemeentewet voor raadsleden van toepassing zijn op commissieleden, moeten beter worden verankerd in de Gemeentewet.