Burgemeesters bijgespijkerd op Harvard

Je zou het ‘het klasje’ voor burgemeesters van over de hele wereld kunnen noemen: het ‘Bloomberg Harvard City Leadership Initiative’. De Nederlandse bestuurskundige Jorrit de Jong leidt het ambitieuze programma dat burgemeesters en hun topmedewerkers wereldwijd traint voor een vernieuwende rol.

Bloomberg subsidieert internationaal bestuurdersklasje

Uitgangspunt is dat burgemeesters in toenemende mate verantwoordelijk zijn voor het oplossen van grote vraagstukken als armoede, criminaliteit, volksgezondheid en de gevolgen van klimaatverandering. De bestuurders worden op Harvard getraind in strategisch leiderschap om die vraagstukken op een innovatieve manier aan te pakken.

Ook voor Nederlandse burgemeesters is er plek in deze vooruitstrevende klas. Zo’n vijftien informatie-aanvragen zijn inmiddels binnen. Geselecteerde burgemeesters kunnen het programma aan de Amerikaanse universiteit dankzij een flinke donatie van oud-burgemeester van New York, Michael Bloomberg, gratis volgen, inclusief reis en verblijf. Overigens maakt het instituut het lesmateriaal uiteindelijk ook kosteloos online toegankelijk.

‘Er is wereldwijd veel animo voor, dus er is niet voor iedereen een plekje’, maakt De Jong duidelijk. Als wetenschappelijk directeur van het Innovation in Government- programma van Harvard, selecteert hij streng. ‘We nodigen die bestuurder uit waarbij er de meeste kans is dat hij of zij de veranderingen doorvoert. Het is namelijk daadwerkelijk de bedoeling dat de 700 deelnemende bestuurders en topambtenaren voor een ommekeer gaan zorgen in hun thuisstad.’

De uitverkoren gemeentebestuurders worden niet alleen opgeleid maar ook ondersteund bij het aanpakken van de complexe leiderschaps- en managementuitdagingen die daarbij komen kijken. ‘Er zijn veel verschillen tussen Nederlandse burgemeesters en hun collega’s in de rest van de wereld’, legt De Jong uit. ‘De taakstelling van de burgervader van een Yogjakarta en bijvoorbeeld de gemeente Schagen zijn dan ook niet te vergelijken.’

Slimme stad Toch bestaat er wereldwijd een vergelijkbare interesse onder burgemeesters om een slimme stad te worden – zowel in technologisch opzicht als qua bestuursmodel. ‘Er is uiteraard een fundamenteel punt waarin onze burgermeesters zich wereldwijd onderscheiden en dat is het feit dat zij benoemd en niet worden gekozen’, zegt hij. ‘Bij de gekozen burgemeester is de druk hoger en dat heeft zijn voor- en zijn nadelen.’

In sommige steden in de Verenigde Staten zijn er om de twee jaar nieuwe verkiezingen en krijgt de burgemeester dus maar heel weinig tijd om doelen te verwezenlijken voor er weer campagne gevoerd moet worden. Toch heeft het als voordeel dat de Amerikaanse burgemeester zijn best moet doen om snel dingen voor elkaar te krijgen. Daardoor wordt er eerder gekeken naar innovatieve oplossingen zoals data-analytics, burgerparticipatie of publiek-private samenwerking.’

Drijvende kracht achter de internationale ‘burgemeestersschool’ is multimiljardair Michael Bloomberg, die van 2002 tot 2014 burgemeester van New York was. Hij heeft via zijn filantropische organisatie 32 miljoen dollar aan het programma geschonken. Ook hij verwacht veel van het leiderschaps- en innovatieprogramma. ‘Wat burgemeesters nu nog missen, zijn mogelijkheden om te leren van experts en van collega’s. Die gaan wij hun nu aanbieden, zodat zij hun steden effectiever kunnen besturen’, aldus Bloomberg in een verklaring.