Burgemeester Hessels: 'Tellen kan niet coronaproof’

Kiezers houden zich zonder morren aan alle regels die vanwege corona moeten worden nageleefd. Zorgen heeft burgemeester Jos Hessels uit Echt-Susteren over de stemmentellers, die nu al druk bezig zijn met de maandag en dinsdag uitgebrachte stemmen en de briefstemmen.‘Tellen kan niet coronaproof.’ Zijn Goudse collega Pieter Verhoeve is het daar niet mee eens. 

Ongerust

Het is in de praktijk niet werkbaar om de 1,5 meter afstand na te leven. Ook het werken met handschoenen aan werkt voor de tellers niet, vertelt Hessels. ‘Er heerst daarnaast een ongerust gevoel bij de tellers.’ De vraag leeft hoelang een eventueel virus aan een stembiljet blijft ‘plakken’. Los van de zorgen over de tellers is ‘het beeld rustig en positief’, vertelt Hessels woensdagmiddag. Hij pleitte in januari, als eerste burgemeester, voor uitstel van de verkiezingen tot het najaar. ‘Geen verkiezingen voordat de laatste spuit gezet is!’, twitterde hij. Zijn oproep vond geen gehoor.

 

Tellen wel veilig

De Goudse burgemeester Pieter Verhoeve heeft een heel ander beeld over het tellen van de stemmen. 'Het tellen is veiliger dan werkzaamheden die in een gemiddelde afhaallocatie worden uitgevoerd.' Verhoeve is tevens portefeuillehouder op het thema verkiezingen bij gemeentekoepel VNG. In onder meer een grote sporthal worden in zijn gemeente de stemmen geteld. 'De regels worden daar goed nageleefd. De mensen letten ook goed op elkaar om de onderlinge afstand te bewaren.' De stemmen vanuit de stembus worden in stapeltjes naar de tellers gebracht. Die hoeven dus niet heen en weer te lopen. 'Biljetten worden door de tellers rustig opengevouwen, op stapeltjes gelegd, gesorteerd en geteld.' Hij erkent dat het verkiezingsproces op punten kan worden verbeterd, maar 'het is ongelooflijk mooi dat de verkiezingen, ondanks de pandemie, konden doorgaan. Ik blij en trots dat we dit als publieke zaak hebben kunnen fixen.'      

Ruim een derde gestemd

Rond het middaguur had 34,5 procent van de stemgerechtigden in Echt-Susteren zijn stem uitgebracht. Om 18 uur stond de teller op 59,6 procent. Bij de Kamerverkiezingen in 2017 lag de uiteindelijke opkomst met 79,7 procent iets onder het landelijk gemiddelde van 81,6 procent. De gemeente telt dit jaar 25.761 stemgerechtigden. In die 34,5 procent zijn zowel de kiezers van vandaag als de 'early voters' en de briefstemmers meegenomen. In Gouda worden geen tussentijdse opkomstpercentages bekend gemaakt. De stad telt 55.697 stemgerechtigden. In 2017 bracht 82,92 procent van de kiezers zijn stem uit. ‘In Gouda is de opkomst traditioneel hoog’, aldus een woordvoerder van Gouda.

 

Gedisciplineerd

Op de 21 stembureaus die woensdag in Echt-Susteren open zijn, verloopt tot nu toe alles rustig, vertelt burgemeester Hessels. ‘Meestal is het stembureau op het stadhuis heel erg druk, omdat mensen het stemmen combineren met een bezoekje aan de weekmarkt. Het is op dit stembureau nu veel rustiger dan anders.’ Op de stembureaus houden kiezers zich aan de richtlijnen. ‘Kiezers zijn heel gedisciplineerd. Zonder morren desinfecteren zij hun handen, dragen ze een mondkapje en wachten ze rustig op hun beurt. Het is opvallend hoe netjes mensen zich aan de regels houden.’

 

Drukte wegnemen

‘Met de openstelling van stembureaus op maandag en dinsdag hebben we vandaag een stuk drukte weten weg te nemen. Dat is goed’, aldus de burgemeester. In totaal hebben maandag en dinsdag 1.755 mensen hun stem uitgebracht; bijna zeven procent van het aantal kiesgerechtigden. Bijna de helft van de 70-plussers die per brief mocht stemmen (45 procent), heeft van die mogelijkheid gebruik gemaakt. ‘Dit voorziet duidelijk in een behoefte en die mogelijkheid moeten we er wellicht inhouden’, aldus Hessels. In Gouda hebben maandag zo’n 2.000 kiezers (3,6 procent van het aantal stemgerechtigden) van die vervroegde openstelling gebruik gemaakt. Cijfers over dinsdag zijn er nog niet.  

 

Ongeldige briefstemmen

Negentig van de 2.378 uitgebrachte briefstemmen in Echt-Susteren zijn ongeldig; een krappe vier procent. In Gouda werden aanvankelijk 200 van de 4000 uitgebrachte briefstemmen (vijf procent) terzijde gelegd. Na de herziene procedure bleek ongeveer de helft van die 200 alsnog geldig te zijn. ‘94 enveloppen bevatten naast een stembiljet ook een stempas. Deze hebben we, met respect voor het stemgeheim, alsnog in het telproces opgenomen’, aldus de woordvoerder van Gouda.

 

Tellen gaat langzaam

Net zoals in Gouda, is woensdagochtend ook in Echt-Susteren het tellen van de stemmen begonnen die per brief en op maandag en dinsdag op de stembureaus zijn uitgebracht. Het tellen van die stemmen verloopt volgens Hessels langzaam. Om half acht woensdagochtend zijn in twee aparte ruimte tellers begonnen. De tellers die de op 15 en 16 maart uitgebrachte stemmen hebben geteld, waren rond twee uur klaar. De tellers van de briefstemmen ’zijn nog lang niet zo ver’.

 

Monnikenwerk

Het stemmentellen gaat ‘heel veel trager dan anders’, ziet Hessels. Hij brengt het beeld in herinnering van voorgaande verkiezingen, waar een stembus werd geleegd en de stembiljetten op een grote hoop op de grond kwamen te liggen. Tellers sorteerden zittend op de grond de stembiljetten. Dat is er dit keer niet bij. ‘Nu wordt de stembus geleegd en moet elke teller telkens een formulier van de stapel pakken en naar zijn of haar plek teruglopen. De volgende moet wachten tot de weg vrij is. Het lijkt wel of alles nu in slow motion gaat, in vergelijking met andere verkiezingen. Het is echt monnikenwerk.’

 

Kandidaatniveau

Ook na 21 uur, als het tellen van de woensdag uitgebrachte stemmen van start gaat, zal dit het beeld zijn. Hessels gaat er daarom niet van uit dat woensdag ook de stemmen op kandidaatniveau worden geteld. Het is wel verplicht om het tellen van de op de partijen uitgebrachte stemmen in een keer af te ronden. Hij hoopt alle medewerkers vannacht om een uur naar huis te kunnen sturen. Donderdag wordt dan verder geteld. Donderdagmiddag zal dan ook de uitslag op kandidaatniveau bekend worden gemaakt, verwacht Hessels. Gouda verwacht ‘op zijn vroegst middernacht’ met de eerste uitslagen te kunnen komen.

Binnenlands Bestuur volgt deze verkiezingsdagen Echt-Susteren en Gouda.