Burgemeester Aalsmeer: ‘Hou op met bedelen bij het rijk’

Als gemeenten niet uitkomen met hun budget voor taken zoals de jeugdzorg, moeten ze uit eigen budget bijpassen, lokale heffingen verhogen of hun ambities bijstellen. Ze moeten vooral niet bij het rijk gaan bedelen om geld.

Knoppen
Uitermate stellig en bij tijd en wijle fel is Gido Oude Kotte, burgemeester van Aalsmeer. Het rijk heeft niet oneindig diepe zakken en gemeenten hebben in zijn ogen voldoende ‘knoppen om aan te draaien’, aldus Oude Kotte, die tevens financiën in portefeuille heeft. Veel gemeenten doen dat echter niet en blijven in Den Haag op de deur bonken voor meer geld. ‘Hou daar toch eens mee op.’

Ozb
Het is niet dat Aalsmeer bulkt van het geld en daarmee makkelijk praten heeft, vindt Oude Kotte. ‘Ook wij hebben een tekort en ook wij hebben uitdagingen.’ Op de jeugdhulp komt de gemeente structureel 1,5 tot 2 miljoen euro tekort. De begroting van Aalsmeer omvat 120 miljoen euro. Vanuit het gemeentefonds krijgt Aalsmeer jaarlijks 41 miljoen euro; 79 miljoen euro komt via lokale inkomsten de gemeentekas in. Aalsmeer krijgt per inwoner aanmerkelijk minder uit het gemeentefonds dan andere gemeenten. Dat landelijke gemiddelde ligt op 1.863 euro per inwoner. ‘Wij krijgen 1.147 euro per inwoner.’ Maar dat is eigen schuld, of, zoals Oude Kotte het liever zegt, eigen keuze. Want het zit ‘m met name in de lokale heffingen. ‘Het rijk zegt: u heeft veel mogelijkheden om lokaal te heffen. Dat doen wij niet. Wat betreft de ozb voor woningen zitten we op een gezond gemiddelde, maar wat betreft de ozb voor niet-woningen zitten we ontzettend laag. Als we dat zouden willen, zit daar dus heel veel ruimte in om structureel extra geld binnen te halen.’

Keuzes
Het gaat om keuzes die een gemeente al dan niet maakt. Als keuzes niet worden gemaakt, moeten gemeenten zelf op de blaren zitten, vindt Oude Kotte. Gemeenten kunnen zelf veel meer dan ze nu doen om de financiën op orde te krijgen. Gemeenten hebben de poorten tot de jeugdhulp wel heel erg wijd opengezet, vindt Oude Kotte. Dat mag, maar ook dan moet je als gemeente zelf de (financiële) consequenties dragen. ‘Als je als gemeente de ambitie hebt om kinderen in zo’n vroeg mogelijk stadium wilt helpen, stijgen de kosten. Als je als gemeente vindt dat dit de juiste weg is, moet je niet je hand ophouden bij het rijk. Als je dit belangrijk vindt, moet je gewoon fatsoenlijk je ambities bijstellen en geld voor je jeugd erbij leggen.’

Ambities temporiseren
De noodkreten van veel gemeenten die zeggen dat ze vanuit de jeugdhulpplicht die de Jeugdwet hen oplegt, niet anders kunnen, wuift hij weg. ‘De Jeugdwet wordt breed geïnterpreteerd.’ Hij pleit er niet voor dat gemeente de poorten tot de jeugdhulp smaller maken. ‘Maar als we de poort zo breed houden, moeten we wel zo volwassen zijn om daar ook uit eigen middelen geld bij te leggen. En dat betekent dat je andere ambities misschien moet laten varen of temporiseren. Of je kunt, als je dat niet wilt, je wachtlijsten iets laten oplopen.’

Niet zeuren
De meeste gemeenten kunnen aan voldoende knoppen draaien, maar kiezen er vaak toch voor om hun hand bij het rijk op te houden, stelt Oude Kotte. ‘Bij een gemeente hier uit de buurt klotst het geld tegen de plinten, maar klaagt tegelijkertijd steen en been bij het rijk.’ Fel en luid: ‘Hou op met zeuren. Stel dat geld beschikbaar voor jouw jeugd en ga niet lopen bedelen.’

Lees het hele interview in Binnenlands Bestuur nr. 15 van deze week