Bij opvang illegalen mogen eisen gesteld worden

Het Rijk mag aan de opvang van uitgeprocedeerde vreemdelingen de voorwaarde stellen dat zij meewerken aan hun vertrek. Als de betrokkene dat weigert, mag onderdak worden geweigerd. Alleen in specifieke omstandigheden van de vreemdeling, moet daar eerst onderzoek naar worden gedaan. Dat heeft de Raad van State donderdag besloten.

Beperkt aantal weken
Het kabinet had eerder dit jaar afgesproken om de opvang van illegalen in vijf grote steden en Ter Apel te regelen. Dat zou voor een ‘beperkt aantal weken’ zijn. De opvang kan langer duren als de vreemdelingen gaat meewerken aan zijn terugkeer of als er een andere oplossing wordt gevonden.

Dreigende crisis
De coalitie van VVD en PvdA was tot dit compromis gekomen na een dagenlang dreigende crisis. De afgelopen maanden is dat coalitieakkoord met de gemeenten besproken. De uitkomst van dat overleg is nog steeds niet duidelijk, ook niet of het vrijheidsbeperkende locaties worden. Het kabinet wilde eerst het oordeel van de Raad van State afwachten.

Europese verdragen
In deze zaak ging het om een Iraanse man. Hij wilde wel opvang, maar hij was het er niet mee eens dat hij mee zou moeten werken aan zijn terugkeer. De rechtbank Den Haag oordeelde daarop dat het Rijk de verplichting heeft illegalen sowieso opvang te bieden, zoals dat voortvloeit uit Europese verdragen.

Bijzondere omstandigheden
Staatssecretaris Klaas Dijkhoff (Veiligheid en Justitie) kwam daartegen in verweer. De Raad van State geeft hem nu gelijk, maar stelt wel dat hij rekening had moeten houden met bijzondere omstandigheden. In dit geval ging het om de psychische gesteldheid van de man, die daardoor de gevolgen van zijn handelen niet kon overzien. Dijkhoff moet in deze zaak een nieuw besluit nemen.

Gezaghebbend
De Raad van State vindt dat de vreemdeling niet rechtstreeks een beroep kan doen op het Europees Sociaal Handvest (ESH). Ook zijn de beslissingen van het Europees Comité voor Sociale Rechten (ECSR) over dit handvest niet bindend voor de landen die hierbij zijn aangesloten. Wel zijn die beslissingen gezaghebbend, aldus de Raad.

Reacties
Staatssecretaris Klaas Dijkhoff (Asiel): ‘Het is een bevestiging van wat we zelf al dachten. We hadden dezelfde analyse gemaakt, het is prettig dat die bevestigd wordt.’
In een reactie laat GroenLinks-Kamerlid Linda Voortman weten: ‘Het is jammer dat het Europees Sociaal Handvest (ESH) niet bindend is. Wel geeft de Raad van State aan dat het ESH gezaghebbend is. Ik neem dus aan dat Nederland zich hier niet aan zal onttrekken. Recht op voedsel en onderdak moet een onvoorwaardelijk recht zijn. Ik heb een debat met de staatssecretaris aangevraagd om hem te vragen wat de gevolgen van deze uitspraak zijn voor het regeringsbeleid.’
Attje Kuiken, Tweede Kamerlid voor de PvdA reageert: ‘Uitgeprocedeerde vreemdelingen moeten niet op straat leven, maar de rust krijgen om te werken aan hun terugkeer. Er ligt een akkoord over bed, bad brood-opvang zonder voorwaarden vooraf. De gemeenten en het ministerie moeten snel met elkaar verder uitwerken hoe deze opvang vorm krijgt. Nu helder is wat de juridische kaders zijn kunnen zij snel tot een afspraak komen.’ (ANP)