Bestuurscrisis op Ameland

Tijdens zijn eerste raadsvergadering als burgemeester van Ameland werd Leo Pieter Stoel getrakteerd op het ontslag van de twee wethouders. Wat is er aan de hand op Ameland?

Bijzonder

Tijdens zijn eerste raadsvergadering van zijn eerste burgemeesterschap, op Ameland, dienden de twee wethouders hun ontslag in. ‘Bijzonder’, noemt Stoel deze ervaring. ‘Zo denk je dat van tevoren niet in. Maar je hebt het er maar mee te doen.’ De gemeenteraad van Ameland heeft 11 zetels te verdelen en bestaat sinds de laatste verkiezingen uit zes partijen. De grootste partij is AmelandEén met 5 zetels, Algemeen Belang Ameland heeft 2 zetels en Ameland ’82 heeft 1 zetel. De landelijke partijen VVD, CDA en PvdA zijn ieder met 1 zetel vertegenwoordigd. Een coalitie werd gevormd tussen AmelandEén en PvdA.

Opgestapt PvdA-raadslid
‘Dat was de situatie in december 2019’, begint Stoel zijn uitleg van de situatie. Begin januari besloot het enige PvdA-raadslid Irma Marinus zelf een fractie te vormen. Ze was al langer ontevreden over dat ze het sociale geluid maar moeilijk kon laten horen binnen de coalitie. Een lek naar de pers vanuit de achterban over een interne vergadering leidde al tot het vertrek van voorzitter Tonnie Overdiep. Marinus koos daarna ook eieren voor haar geld. ‘Vertrouwen is één van de pijlers waarop je als groep moet kunnen bouwen en als dat wordt geschonden moet je je eigen conclusies trekken’, stelt ze in een verklaring. ‘Naar mijn mening kun je als partij en raadslid niet meer volwaardig functioneren binnen een coalitie als je van binnenuit beschadigd bent.’

Ultimatum
Marinus gaat wel verder als onafhankelijk raadslid, tot onvrede van het gewestelijk bestuur van de PvdA en coalitiepartner AmelandEén. Feit is dat de PvdA niet meer in de raad zit. Wel was er nog een wethouder van PvdA-huize: Ellen Bruins Slot. Maar zij had dus geen steun meer van haar partij en de coalitie geen meerderheid meer in de raad. In de laatste raadsvergadering met burgemeester Gerard van Klaveren werd dit besproken en besloten werd dat het college als minderheidscoalitie door zou gaan tot er een nieuwe coalitie gevormd zou zijn. Stoel vertelt dat oppositie daarna aangaf dat nu de steun voor haar weg is, Bruins Slot moest aftreden. Ze gaven haar een ultimatum tot 17 januari, 12.00 uur. Partijen zouden op zaterdag spreken over coalitievorming als zij vrijdag voor die tijd was opgestapt. ‘Het ultimatum verliep en beide wethouders redeneerden: er is geen vertegenwoordiger meer voor deze wethouder in de gemeenteraad, maar er is ook geen discussie over haar functioneren, dus ze blijft zitten.’

Andere wethouder stapt eerst op
Een aantal partijen ging daarna toch gesprekken aan. Ook werd een motie van wantrouwen tegen haar ingediend ten behoeve van de volgende raadsvergadering van 27 januari. ‘Dat zou mijn eerste vergadering zijn. Die vrijdag van het ultimatum was de dag na mijn installatie’, zegt Stoel. Tot ieders verrassing bood niet Bruins Slot, maar de wethouder van AmelandEén, Theo Faber, aan het begin van die raadsvergadering zijn ontslag aan. ‘Er is al langere tijd een belangenspel gaande dat ‘tegenwerkt om het tegenwerken’. Het belang van Ameland staat daarbij niet voorop’, zei hij. ‘Het draaien in standpunten, principes en moraal en het ‘tegen zijn om het tegen zijn’ baart mij zorgen. Ik maak mij zorgen over de stabiliteit van het bestuur en de bestuurlijke slagkracht. Het is door deze combinatie van zaken dat ik tot de onvermijdelijke conclusie kom dat er op dit moment onvoldoende steun is voor mij als wethouder, om goed te kunnen functioneren.’

Dertig dagen
Vervolgens diende ook Bruins Slot haar ontslag in. ‘Beide wethouders waren wel bereid om dertig dagn, de maximale termijn volgens de Gemeentewet, te blijven functioneren. Daarna gaven partijen in de raad aan dat er een dialoog voor coalitievorming kon worden opgestart. Ze waren blij met die dertig dagen. Daarna is de reguliere vergadering opgepakt, de motie werd ingetrokken door alle indieners en er werden nog tien besluiten genomen. Momenteel wordt het coalitievormingsproces opgetuigd met hulp van een onafhankelijk procesbegeleider die niet in de raad zit. Wie dat wordt, kan Stoel nog niet zeggen. ‘We verwachten dat er snel een oplossing komt. Technisch gezien moet dat voor 28 februari gebeuren, want dan zijn de dertig dagen voorbij.

Hobbel in continuïteit
Stoel ziet de huidige situatie ‘als een hobbel in de continuïteit van het bestuur’. ‘We moeten dit snel oplossen om daadkracht te tonen. Mensen kennen elkaar hier goed. Het is wel bijzonder dat er een nieuwe partij in de raad is met bijna een meerderheid. Die partij heeft de steun van veel kiezers. Dat is niet vanwege een concreet issue. De nieuwe partij beloofde bij de verkiezingn een andere aanpak en een andere manier van politiek bedrijven. In het verleden is hier in de politiek veel onderling gedoe geweest. Dat moest nu anders gaan lopen. En dat is ook de zorg bij deze situatie.’

Raad en daad
Stoel vond het van tevoren een ‘enorme uitdaging’ om burgemeester te worden van een kleine gemeenschap als Ameland. Een gemeente die ’s zomers trouwens wordt vertienvoudigd met bezoekers. ‘Ik kom niet van het eiland, dus kan ik er ook met enige onafhankelijkheid in acteren. Ik woon er natuurlijk wel, maar ik heb niet de illusie dat ik ooit een Amelander wordt.’ Vanuit die rol adviseert Stoel bij het proces om tot een nieuwe coalitie te komen. ‘Ik vind openheid, transparantie en het erbij betrekken van alle partijen heel belangrijk. Ik sta de mensen hier bij met raad en daad.’