Bestuurlijke fragmentatie belemmert welvaart

De economische agglomeratievoordelen in Zuid-Holland worden nog onvoldoende benut. De bestuurlijke grenzen zitten agglomeratievoordelen en daarmee welvaartsgroei in de weg. Er moet beter worden samengewerkt en over (bestuurlijke) grenzen heen worden gekeken.

Schaalniveau

Dat betogen Frank van Oort, specialist in regionale economie (Erasmus Universiteit Rotterdam) en Gerwin van der Meulen, partner economisch onderzoeksbureau Decisio, in een essay in Binnenlands Bestuur van deze week. Ruimtelijk-economische vraagstukken zoals bereikbaarheid, bedrijventerreinen, arbeidsmarkt en voorzieningen worden nu niet op het meest optimale schaalniveau opgepakt, stellen zij. Er valt voor gemeenten nog veel te winnen.

Beter ‘scoren’

Stedelijke regio’s die uit één gemeente bestaan, presteren sociaaleconomisch beter dan stedelijke regio’s waar meerdere gemeenten samenwerken, zo blijkt uit onderzoek van onder meer Van Oort en ondersteund door Decisio. Het onderzoek is uitgevoerd in opdracht van de provincie Zuid-Holland. ‘Compacte stedelijke gebieden met een gelijk aantal inwoners, dezelfde populatiedichtheid en een bestuurslaag ‘scoren’ significant beter dan vergelijkbare gebieden met meerdere bestuurslagen’, aldus Van Oort en Van der Meulen.

Economisch zwaartepunt

In Zuid-Holland schuift het economisch zwaartepunt vanuit de centrale stedenband Leiden-Den Haag-Delft-Rotterdam-Dordrecht langzaam uit naar de flanken van deze centrale as, zo blijkt uit het genoemde onderzoek. ‘De opkomst van deze gebieden gaat niet ten koste van de centrale steden; sterke centrumgemeenten spelen daarbij juist een belangrijke aanjagende rol’, aldus Van Oort en Van der Meulen.

Remmend

Maar diezelfde grenzen kunnen remmend werken voor de arbeidsmobiliteit, de matching van vraag en aanbod van arbeid, talent en skills en het gebruik van voorzieningen. ‘Vooral op het snijvlak van centrale steden en suburbane gebieden zorgen bestuurlijke grenzen voor het niet verzilveren van potentiële schalingswinsten. Mogelijke schaal- en synergievoordelen worden niet of slechts ten dele in welvaart omgezet. De bevolking in de grote steden profiteert daardoor te weinig van de groei van bedrijvigheid in de nabijgelegen kleinere kernen. Andersom profiteren deze kleinere kernen te weinig van hoogwaardige centrumfuncties in de steden’, constateren Van Oort en Van der Meulen.

Profijt

Er is nu onvoldoende sprake van onbelemmerde onderlinge interactie en samenwerking. ‘Hier valt in de toekomt nog profijt te behalen.’ Zij stellen dat op met name het snijvlak van centrale steden en omringend meer landelijk gebied veel economische kansen blijven liggen. ‘Als lokale overheden in Zuid-Holland de grensoverschrijdende economische en bestuurlijke samenhang niet beter omarmen, kunnen belangentegenstelling en onderlinge concurrentie de economische kracht en welvaart van Zuid-Holland temperen. Daardoor blijft er simpelweg geld en dus welvaart liggen; voor de centrale steden én voor meer suburbane gebieden nabij die steden’, betogen Van Oort en Van der Meulen. ‘De wendbaarheid van bestuurlijke inrichting, organisatie en samenwerking in relatie tot de regionale economie doet er dus toe.’

Bestuurlijke indeling

Het pleidooi voor een beter(e) bestuur en samenwerking in Zuid-Holland binnen het regionaal-economisch domein is geen aanval op de huidige bestuurlijke indeling, stellen beide auteurs. ‘Dat zou te kort door de bocht zijn. Waar het om gaat is afstemming en samenwerking over grenzen heen. En vooral daar waar bestuurlijke grenzen agglomeratievoordelen en daarmee welvaartsgroei in de weg zitten.’

Lees het hele essay in Binnenlands Bestuur nummer 6 van deze week (inlog)