Gemeenten zijn tekorten spuugzat

Het gemeentefonds moet worden verruimd en pas dan kan er over de herijking ervan worden gepraat. De opschalingskorting moet van tafel. Ook voor 2021 moet er extra geld voor gemeenten komen. Dat vinden vrijwel alle Nederlandse gemeenten. Het bestuur van gemeentekoepel VNG wordt op pad gestuurd om dit alles bij het huidige en nieuwe kabinet voor elkaar te krijgen.

Frustratie

Diverse moties van min of meer deze strekking zijn vrijdagmiddag met Noord-Koreaanse stemuitslagen aangenomen tijdens de digitale algemene ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Uit de steun voor de zeven moties die waren ingediend – en waarin werd gepleit voor structureel extra geld voor gemeenten – blijkt de frustratie en boosheid bij gemeenten over het veel te krappe budget dat gemeenten van het rijk krijgen voor de uitvoering van hun wettelijke taken. De zeven moties waren vooraf door het VNG-bestuur van een positief advies voorzien.

Juridische acties

De motie tot herstel van de bestuurlijke en financiële verhoudingen, verruiming van het gemeentefonds en van lokaal belastinggebied en het terugdraaien van de opschalingskorting, werd door alle gemeenten gesteund. Deze motie was ingediend door de G4, G40, M50 en P10. Ook de motie van de Zeeuwse gemeenten voor structureel extra geld werd met 100 procent van de stemmen aanvaard. Ruim 99 procent van de gemeenten schaarden zich achter de motie van het actiecomité Raden in Actie met min of meer dezelfde eisen, maar die ook het VNG-bestuur tot harde actie oproept als het kabinet geen gehoor geeft. Daarbij denkt Raden in Verzet aan het opschorten van diverse overleggen met het rijk, het voorbereiden van juridische acties over de opschalingskorting en het stoppen met het uitvoeren van (nieuwe) taken.

Nu al extra geld

De moties van Enschede en Krimpenerwaard zijn met respectievelijk 99,8 en 98,6 procent aanvaard. Enschede stelt dat er sprake is van een structurele weeffout in de financiering van het rijk naar gemeenten die moet worden hersteld. Krimpenerwaard wil, vooruitlopend op structurele ophoging van het budget, voor in ieder geval 2021 en – afhankelijk van de voortgang van de kabinetsformatie – ook voor 2022 extra budget. ‘Help ons, in afwachting van structurele maatregelen, de winter door te komen’, riep de Krimpenerwaardse wethouder Ria Boere (financiën, VVD) het kabinet op. Daarnaast moeten gemeenten vanaf 2021 worden gecompenseerd voor de werkelijke kosten voor de jeugdzorg en voor de extra kosten waarmee gemeenten worden geconfronteerd door de invoering van het Wmo-abonnementstarief.

Verdeelmodel sociaal domein

Weliswaar veel steun, maar minder dan de overige vijf moties, kregen de ‘K80’ en de ‘motie Schagen’. In die motie wordt opgeroepen het nieuwe verdeelmodel voor het sociaal domein te verwerpen en meer geld te eisen voor het sociaal domein voor alle gemeenten. Een aantal gemeenten, waaronder Amersfoort, is daarop tegen. Het nieuwe verdeelmodel voor het sociaal domein verklaart beter hoe het budget moet worden verdeeld, betoogde de Amersfoortse wethouder Willem-Jan Stegeman (financiën, D66). Het gros van de gemeenten (85,8 procent) steunde de motie. De motie van de ‘K80’, waarin wordt gesteld dat pas over herijking van het gemeentefonds kan worden gepraat als alle gemeenten meer geld krijgen, werd door 83,7 procent van de gemeenten gesteund.