Bescherming klokkenluidende ambtenaren moet beter

Het Adviespunt Klokkenluiders en de VNG gaan samen naar mogelijkheden zoeken hoe gemeenten de beschermingsbepaling voor klokkenluidende ambtenaren kunnen verbeteren. ‘We willen een goed, sluitend meldsysteem.’

Geen klokkenluidersregeling
De VNG en het Adviespunt Klokkenluiders gaan met elkaar in gesprek naar aanleiding van een onderzoek van het adviespunt waaruit bleek dat bij zestien van de 38 onderzochte gemeenten geen klokkenluidersregeling of een beschermingsbepaling voor de meldende ambtenaar is terug te vinden in openbare bronnen. Aanleiding voor dit onderzoek was een ontslagen ambtenaar van de gemeente Rotterdam die de klok luidde over illegale moskee-internaten. Hij kreeg onlangs gelijk van de rechter. De gemeente had hem niet mogen ontslaan.

Rotterdam heeft geen beschermingsbepaling
Directeur Hannah de Jong van het Adviespunt Klokkenluiders vertelt dat zij daardoor benieuwd waren naar de beschermingsbepaling voor klokkenluiders in de gemeente Rotterdam. ‘Het is heel duidelijk: de beschermingsbepaling van de VNG stond er niet in. We hebben toen de andere gemeenten onderzocht en kwamen tot de conclusie dat veel gemeenten dit niet goed hebben geregeld.’

Uitbreiding onderzoek
De andere 22 gemeenten uit het onderzoek hebben wel een regeling, maar tien ervan volgen niet de modelregeling van de VNG en hebben dus geen specifieke bescherming voor meldende ambtenaren. Van de vier grote steden heeft zelfs geen enkele deze bescherming vindbaar vastgelegd. ‘We zijn nu in gesprek met de VNG om ons onderzoek uit te breiden naar andere gemeenten. Niet alle regelingen zijn openbaar en dan helpt het om samen met hen op te trekken.’

Alleen op intranet
De VNG had in reactie op het onderzoek nog gewezen op het feit dat 280 gemeenten en 30 gemeentelijke organisaties zijn aangesloten bij de Onderzoeksraad Integriteit Overheid. De VNG concludeert dat het merendeel van de gemeenten wel een regeling voor het melden van misstanden kent volgens hun modelregeling. Deze regelingen hoeven volgens hen niet per se vindbaar te zijn in openbare bronnen, maar kunnen alleen beschikbaar zijn op bijvoorbeeld intranet.

Bepaling moet goed vindbaar zijn
Het adviespunt vindt het belangrijk dat de klokkenluidersregeling openbaar toegankelijk is. ‘Als het op de website staat laat je als gemeente zien hoe belangrijk je de regeling en het verbeteren van de integriteit van de eigen organisatie vindt. Daarbij kunnen dan ook ex-ambtenaren en tijdelijke werknemers die niet meer op het intranet kunnen de regeling erop naslaan. De beschermingsbepaling moet goed vindbaar zijn op een openbare plek.’

Verschillend aangevlogen
De VNG en het Adviespunt Klokkenluiders vliegen het onderwerp op een verschillende manier aan. De VNG wijst op de vele gemeenten die bij de OIO zijn aangesloten. De Jong: ‘Dat is ook heel belangrijk, maar het zijn twee andere zaken. Wij hebben ingezoomd op de beschermingsbepaling, Daar moet je ook naar kijken. Enkel aangesloten zijn bij de OIO betekent niet dat een gemeente die ook goed heeft vastgelegd. Ik ben ook heel benieuwd naar de situatie bij de 120 gemeenten die niet bij de OIO zijn aangesloten.’

Sluitend meldsysteem

Binnenkort gaan het adviespunt en de VNG dus samen zoeken naar mogelijkheden voor het creëren van een betere bescherming van de meldende ambtenaar. De Jong: ‘Wij willen het onderzoek uitrollen naar alle gemeenten en toe naar een goed, sluitend meldsysteem. We hebben er alle vertrouwen in dat dit gaat lukken.’