Benoemde burgemeester baart Europa zorgen

De Raad van Europa is bezorgd over de wijze waarop in Nederland burgemeesters en commissarissen van de koning (cdk’s) worden benoemd. Ze zouden via verkiezingen moeten worden gekozen. Dat staat in een gisteren door de Raad van Europa aangenomen rapport dat werd opgesteld door een monitoringscommissie die het lokale bestuur in de Europese landen in de gaten houdt.

Fundamentele beginselen

De Nederlandse democratie en vooral de lokale autonomie lijdt volgens dat rapport onder de benoemde burgemeester en cdk’s. De opsteller van het rapport, de Kroaat Vladimir Preblic, stelde dat een lokale of regionale bestuurder in Nederland zich niet hoeft te bemoeien met het electoraat en dat gaat in tegen fundamentele beginselen van de democratie die de burger in het centrum stelt.

Opvallend genoeg waren het de niet-Nederlanders binnen het Congres van Lokale en Regionale Overheden, dat het rapport dinsdag besprak, die zich zorgen maakten om de benoemde burgemeesters en cdk’s en het feit dat dat tegen het Europees Handvest Lokale Autonomie in gaat.

Dat handvest is ook door Nederland ondertekend en toch houdt Nederland zich er niet aan. ‘Wat voor een zin heeft het om iets te ondertekenen en je er vervolgens niet aan te houden’, sprak het Londense City Council lid, de Conservatief Andrew Boff. Ook Turkse leden lieten zich in diezelfde zin uit.

Horizontale democratie

Nederlanders legden wel uit dat de Provinciale Staten en gemeenteraden wel veel invloed hebben op de keuze van de commissaris van de koning en de burgemeester. Leen Verbeek, cdk van Flevoland en president van het Congres van Lokale en Regionale Overheden van de Raad van Europa: ‘De sprekers uit Turkije en het VK zijn vertegenwoordigers van een verticale democratie. In Nederland hebben we een horizontale democratie, waar gemeenteraden en Provinciale Staten belangrijker zijn als het gaat om representativiteit dan de burgemeester en cdk. De sprekers willen de burgemeester en cdk belangrijker maken. Daar zijn wij niet voor.’

Transities jeugdzorg

De Nederlanders vinden het zorgwekkender dat de transities in het sociale domein en de jeugdzorg de democratie bedreigden, want het is een kwestie van bevoegdheden zonder afdoende middelen. Een door de Nederlanders ingediend amendement van die strekking is ingediend en aangenomen. Harald Bergmann, de burgemeester van Middelburg en leider van de Nederlandse delegatie, voelt dat als Europese wind in de rug van een moeilijk dossier. ‘Want gemeenten en rijk staan al jaren tegenover elkaar.  Met dit rapport wordt een aantal zaken bevestigd die gemeenten al langer bij het rijk aankaarten, op het gebied van taken, middelen en bevoegdheden. Het rapport bevat bruikbare aanbevelingen waar we samen met rijk mee aan de slag kunnen.’

Migranten

Verder laakt het rapport de restrictieve opstelling van de Nederlandse centrale regering over migranten, waar decentrale overheden wel humanitair zijn. ‘De kwestie van migranten en vluchtelingen is een andere controversiële kwestie. Het restrictieve beleid van de centrale regering is soms aangevochten door meer open en humanitaire burgemeesters, die zich vaak snel beroepen op verplichtingen en rechten uit hoofde van het internationaal recht om bijvoorbeeld illegale migranten onderdak te bieden.’

Polderen

Verder is het rapport ook heel positief over Nederland en de democratie. Zo wordt de politieke cultuur van polderen positief gewaardeerd.

In Straatsburg wordt het rapport later aangeboden aan de ministers in de Raad van Europa als aanbeveling. Die Raad van Ministers moet zich er over uitspreken. Binnenlands wordt daarna met de minister van Binnenlandse Zaken verder gewerkt aan de aanbevelingen, meldt een bron rond de Nederlandse delegatie in Straatsburg.