Appel: ‘Bezuinig niet op publieke sectoren’

De publieke sector is hoognodig aan herwaardering toe. Er is voldoende menskracht, werkzekerheid en vermindering van de werkdruk nodig. En vooral ook een eerlijke en marktconforme beloning. Dat stellen de gezamenlijke vakbonden, werkzaam in de vijftien publieke sectoren, vandaag in een appel aan ministeries, de Tweede Kamer en de werkgevers zoals VNG en IPO en de waterschappen.

Reflex

‘De overheid moet af van de reflex dat, als er moet worden bezuinigd, ze als eerste kijkt naar wat ze nog meer kan plukken uit haar eigen achtertuin’, licht Judy Hoffer toe, voorzitter van de Algemene Centrale van Overheidspersoneel FNV (ACOP FNV). Ze vreest dat de overheid, na alle miljardeninvesteringen om de coronacrisis te bestrijden, straks zal moeten bezuinigen en dat de publieke sector, en de daarin werkzame mensen, daarvan – weer – als eerste het slachtoffer wordt. Dat mag niet gebeuren.

Onmisbaar

De coronacrisis heeft volgens Hoffer eens te meer laten zien dat de medewerkers in de publieke sector onmisbaar zijn. Maar het appel was al voor de coronacrisis in voorbereiding ‘want we zien al veel langer dat het niet goed gaat in de publieke sectoren. Er is sprake van hoge werkdruk, er worden geen marktconforme lonen betaald, er is een tekort aan personeel en sprake van agressie tegen medewerkers.’ Hoogste tijd om het tij te keren, vindt Hoffer, tevens voorzitter van de Samenwerkende Centrales voor Overheidspersoneel (SCO); de vakbonden die actief zijn in de vijftien publieke sectoren: van ministeries, gemeenten, provincies en waterschappen tot onderwijs, defensie, politie en de rechterlijke macht. In deze sectoren werken bijna een miljoen mensen. Voor zover Hoffer weet is het de eerste keer dat al deze bonden gezamenlijk ten strijde trekken voor herwaardering van die publieke sectoren.

Looneis

De publieke sector moet weer een aantrekkelijke sector worden om in te werken, benadrukt Hoffer namens het SCO. Daarvoor moet er op korte termijn meer geld komen en vooral niet worden bezuinigd. In de Miljoennota’s van de komende jaren moeten de middelen voor de publieke sectoren worden verhoogd zodat er meer menskracht en faciliteiten zijn om de publieke taken goed te kunnen uitvoeren. Dat verwachten de inwoners van Nederland. Daar moet inzet op worden gepleegd. Er moet een goede loonsverhoging komen. ‘Als FNV hebben wij onze looneis van vijf procent, die ook op tafel wordt gelegd. Maar het staat buiten kijf dat een flink deel van deze groep zich de afgelopen jaren ondergewaardeerd heeft gevoeld; ook financieel. Het gat met de marktsector is nog altijd groot.’

Werkdruk omlaag

Maar loonsverhoging is één; er moet meer gebeuren. Zo moet worden ingezet op duurzame arbeidsrelaties, waarvoor ook de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) pleit. ‘Dat is goed voor de mensen, goed voor de organisatie, goed voor de economie en uiteindelijk goed voor Nederland’, benadrukt Hoffer. Daarnaast moet de werkdruk omlaag en moet er ruimte komen voor de professional op de werkvloer en de menselijke maat in de uitvoering. Er moet gewerkt worden aan vergroting van de arbeidsparticipatie van vrouwen en er moet gelijke beloning voor mannen en vrouwen komen. Er moet eveneens meer worden geïnvesteerd in scholing en mobiliteitsmogelijkheden.

Ondergesneeuwd

Beleidskeuzes moeten integraal worden benaderd, want keuzes in de ene sector hebben gevolgen voor andere sectoren. Bezuinigingen op het jeugdbeleid leiden tot werkdruk in sectoren als onderwijs, politie, sociaal domein en rechterlijke macht, stellen de bonden. De publieke sectoren hebben een belangrijke rol bij de transities die eraan zitten te komen, voegt Hoffer daaraan toe. Zoals de energietransitie, de technologisering, de vergrijzing. ‘Dat heeft ook grote gevolgen voor de mensen die het werk moeten doen.’ Mensen werkzaam voor de publieke sector moeten van meet af aan bij de invoering van technische en digitale innovaties worden betrokken. Daarnaast is scholing belangrijk. Ook moet ervoor worden gewaakt dat het werk menselijk blijft. Hoffer: ‘Je moet als professional je werk kunnen doen, met oog voor jezelf en de burger waar je het werk voor doet.’ Ze benadrukt het belang van betekenisvol werk. Mensen moeten kwalitatief goed werk kunnen doen, moeten er een goed gevoel over hebben, er moeten doorgroeimogelijkheden zijn. ‘Dit alles is de laatste jaren ondergesneeuwd.’

Onacceptabel

Het appel, in de vorm van een brief, is de eerste belangrijke stap om het tij te keren. De brief is gericht aan ministeries, de politiek en de werkgeversorganisaties. ‘De handschoen moet gezamenlijk worden opgepakt’, stelt Hoffer. Het is in haar ogen onacceptabel als de brief onder in een la verdwijnt. Met Prinsjesdag moeten de eerste concrete stappen naar herwaardering van de publieke sector worden gezet. Daarna moet een en ander een plek krijgen in de verkiezingsprogramma’s en later in het regeerakkoord.

Leegloop

Als de bonden nul op het rekest krijgen, zijn de gevolgen groot. ‘We zien nu al een leegloop uit sommige publieke sectoren. Bij de politie is sprake van vergrijzing, in het onderwijs willen minder mensen werken vanwege de hoge werkdruk. Het ziekteverzuim in de publieke sector ligt gemiddeld een procent hoger dan het landelijk gemiddelde. De publieke sectoren moeten de maatschappij dienen. Als daar een enorme leegloop is, wordt de samenleving niet meer goed bediend. Het vertrouwen in sommige publieke sectoren is al vrij laag en dat moet worden gestopt.’

Staking

Mocht er niets met het appel gebeuren, dan zal per sector worden bekeken wat de beste aanpak is om alsnog de koers te wijzigen. Uiteindelijk zal het stakingsmiddel niet worden geschuwd. ‘Nog niet zo lang geleden heeft het onderwijs met stakingen resultaat behaald. Ambtenaren hebben eerder al gestaakt en de politie gaat geregeld in actie. Hoe ontevredener ambtenaren worden, hoe meer actiebereidheid er is. Ondanks dat zij dat heel moeilijk vinden; het zijn hele loyale en hele betrokken mensen. Om uiteindelijk voor je rechten op te komen, dan moet er echt wel wat gebeuren.’

De brief aan de ministeries, de Tweede Kamer en de werkgeversorganisaties, is ondertekend door het ACOP FNV, CCOOP (Christelijke Centrale van Overheids- en Onderwijspersoneel, het CMHF (Centrale voor Middelbare en Hogere Functionarissen bij Overheid, Onderwijs, Bedrijven en Instellingen) en het AC (Ambtenarencentrum).