Amsterdam krijgt “taakrijke” bestuurscommissies

Amsterdam krijgt zeven gekozen “taakrijke” bestuurscommissies bestaande uit 13 tot 15 personen die uit hun midden een driekoppig bestuur kiezen en mogen schuiven met hun budget.

Bestuur dichtbij de Amsterdammers
Dat zijn de hoofdlijnen van de plannen van de Amsterdamse wethouder Andrée van Es voor een nieuw bestuurlijk stelsel in de hoofdstad vanaf 2014. Duidelijk is dat de deelgemeenten annex stadsdelen in de huidige vorm moeten verdwijnen. De bestuurscommissies zijn een vorm van verlengd lokaal bestuur en binnen die context krijgen zij volgens Van Es een rijk pakket aan taken op ruimtelijk, sociaal en economisch gebied. Ze wil een bestuur dat dichtbij de Amsterdammers staat naar het advies van de commissie Mertens: één stad, één opgave. Een schakel tussen de burger en de centrale stad. Het budget wordt wel een vijfde tot een kwart kleiner. ‘Maar de bestuurscommissies houden toch genoeg bevoegdheden om verkiezingen te kunnen houden.’

Compromis van goede soort

Het college heeft de hoofdlijnen voor een nieuw bestuurlijk stelsel uitgewerkt nadat de raad deze in november 2012 had vastgesteld en de Eerste Kamer op 5 februari instemde met het wetsvoorstel “Afschaffen Deelgemeenten”. Doelstellingen zijn om dienstverlening te verbeteren, de kosten van de organisatie naar beneden te brengen, maar ook nieuwe rollen te vervullen. Daarin ziet Van Es een positieve uitdaging. ‘ We kiezen voor minder bestuurlijke drukte, minder leden en minder overleg. Dit is een compromis, maar van de goede soort. De Amsterdammers zijn de winnaar van dit proces.’ 

Aantal leden bestuurscommissies verschilt per stadsdeel
Het aantal leden van een bestuurscommissie is afhankelijk van het aantal inwoners. Centrum, Noord en Zuidoost krijgen commissies met 13 leden, Oost krijgt 14 leden en Nieuw-West, Zuid en West krijgen 15 leden. Voor de verkiezingen mogen Amsterdammers van buiten de EU die er drie jaar onafgebroken hebben gewoond stemmen en zich verkiesbaar stellen. Nu is dat vijf jaar. Ook mogen andere groepen dan politieke partijen meedoen aan de verkiezingen, zoals buurtgroepen. ‘Of bijvoorbeeld georganiseerde groepen ouderen.’

Flinke juridische haken en ogen

Toch zitten flinke juridische haken en ogen aan het nieuwe stelsel. Met name aan de bevoegdheden van de bestuurscommissies. Vorige week ontving Van Es juridisch advies van de Vrije Universiteit waar ze in november om had gevraagd. Duidelijk is dat bestuurscommissies geen strafbepalingen of bestuursdwang mogen toepassen. Maar tegenvaller voor Van Es is dat de VU oordeelt dat het maken van een bestemmingsplan niet gedelegeerd mag worden aan de commissies en ook het budgetrecht niet. ‘Maar we hebben al heel lang stadsdelen en zij hadden die bevoegdheden al. Dit besluit is nooit door de Raad van State vernietigd. Ik vrees dus dat ze ernaast zitten.’

 
Nader advies inwinnen

Het college wil de commissies namelijk wel budget geven en een mate van vrijheid om hiermee te schuiven. ‘We willen lokale bestemmingsplannen door bestuurscommissies laten maken en vinden dat ze met budget moeten kunnen schuiven. We willen echter geen juridische risico's lopen en hierover uitsluitsel voor de definitieve vaststelling op 23 april. We zullen nadere juridische adviezen inwinnen en hierover met Binnenlandse Zaken in gesprek gaan. Als het echt niet mag, moeten we andere manieren zoeken. Uitgangspunt is de beslissing zo dicht mogelijk bij de bewoner te houden en bij de grenzen van de wet blijven. Je zou bevoegdheden kunnen mandateren of de plannen materieel in bestuurscommissies behandelen en in de gemeenteraad formeel een klap erop geven.’

Naar mobiele ambtenaren en burgerparticipatie
Voor ambtenaren van de stadsdelen betekent het nieuwe stelsel dat zij vanaf 2014 onder de verantwoordelijkheid van de gemeentesecretaris vallen. Ook zullen er minder vaste ambtenaren zijn voor de stadsdelen en meer “mobiele ambtenaren”. Zij worden ingezet waar de grootste problemen zijn of waar ze het meest nodig zijn. Verder krijgen de stadsdelen minder middelen. Over hoeveel minder liet Van Es zich niet uit, want daar gaan haar collega-wethouders over. ‘Maar het moet meer opleveren dan de 3,5 miljoen aan minder bestuurlijke drukte.’ Voor Van Es is burgerparticipatie een belangrijk onderwerp. Het college wil leren van de stadsdelen die hierin vooroplopen. Nieuwe vormen van burgerparticipatie en gebruik van sociale media zullen worden bevorderd. 'Een nieuw college zal daar volgend jaar stappen in zetten.'

We willen een stevig stelsel voor de toekomst

Het concept van Van Es lijkt te voldoen aan de wensen van coalitiepartijen PvdA, GroenLinks en VVD die via een amendement hadden vastgelegd dat de bestuurscommissies een ‘robuust takenpakket’ en ‘voldoende bevoegdheden’ moeten krijgen. Van Es verwacht dan ook niet veel problemen in de raad met de PvdA of de VVD. Wel is het plan anders dan de stadsdelen in hun voorstel naar voren hadden gebracht. Ze verwacht een interessant discussie in de raad. Van Es is niet bang dat de Eerste Kamer nog met een reparatiewet zal komen. ‘Dit college wil voorstellen doen voor een bestuurlijk stelsel voor de toekomst. Een stevig stelsel dat niet steeds ter discussie komt te staan.’

Tot 8 april kunnen burgers reageren op de conceptstukken. Op 23 april zal het college een definitief besluit nemen over het nieuwe bestuurlijk stelsel en dit voorleggen aan de raad.