Amsterdam: geen buitenlandse toerist meer in coffeeshop

Buitenlandse toeristen zijn op termijn niet meer welkom in Amsterdamse coffeeshops. Als het aan burgemeester Femke Halsema, het Openbaar Ministerie en de politie ligt, worden alleen nog inwoners van Nederland toegelaten. Naast het terugdringen van de vraag naar softdrugs en het drugstoerisme wil de hoofdstad de cannabismarkt met een coffeeshopkeurmerk transparanter te maken. Dit om te voorkomen dat de softdrugshandel, die de laatste jaren fors is gegroeid, zich vermengt met het gewelddadige harddrugsmilieu.

Cannabistoeristen
Hoewel het aantal Amsterdamse coffeeshops de afgelopen twintig jaar werd teruggebracht van 283 naar 166, nam de vraag naar softdrugs enorm toe. Sommige coffeeshops zagen een omzetstijging van 75 tot 200 procent. De zogenoemde cannabistoeristen, die met goedkope vluchten naar Amsterdam komen, hebben hier volgens Halsema flink aan bijgedragen. 'We hebben gezien dat heel veel groepen jongeren naar Amsterdam komen om een coffeeshop te bezoeken.'

Ingezetenencriterium

Amsterdam, waar bijna 30 procent van alle coffeeshops in ons land te vinden zijn, wilde eerder niet aan het zogenoemde ingezetenencriterium (i-criterium). Door dit toegangsverbod voor buitenlandse toeristen tot coffeeshops vreesde de hoofdstad een toename van de de illegale straathandel. Wel bracht de hoofdstad het aantal coffeeshops terug en moesten ze weg uit de buurt van scholen.

Enorme toename straathandel

Onderzoek toont volgens Halsema nu aan dat een groot aantal buitenlandse toeristen aangeeft dat ze niet meer naar Amsterdam gaan als ze geen coffeeshop binnen kunnen komen. En hoewel de kans bestaat op meer handel van softdrugs op straat, kan dat door het wegblijven van toeristen ook weer afnemen. 'De toevlucht van toeristen heeft de afgelopen jaren al gezorgd voor een enorme toename van straathandel in met name nepdope', aldus Halsema. 'Als we daar iets aan willen doen, moeten we ook minder potentiële klanten hebben.'

Keurmerk voor coffeeshops

Door de aanhoudende vraag naar cannabis zijn er ook zorgen over het illegale hennepteeltcircuit. De politie vermoedt dat als de belangen groter worden en er meer geld in omgaat, hier meer risico is op vermenging met de harddrugshandel. Een keurmerk voor coffeeshops, naar Haarlems voorbeeld, moet de cannabismarkt minder kwetsbaar maken voor georganiseerde criminaliteit. Coffeeshops met een keurmerk mogen bijvoorbeeld een grotere voorraad cannabis in huis hebben, waardoor koeriers - die vaak doelwit zijn van berovingen - niet meerdere keren per dag hoeven aan te vullen. Met deze aanpak kan volgens Halsema geleidelijk toegewerkt worden naar het landelijk reguleren van de zogenoemde 'achterdeur' van coffeeshops. Ook wil de driehoek met een maximum aantal coffeeshops per keten voorkomen dat er onwenselijke monopolieposities ontstaan.

'Geen alternatieve oplossing'

Over de precieze uitvoering van de plannen, zoals de handhaving en het tijdsbestek, buigt de driehoek zich later. Eerst moet de gemeenteraad, die volgens Halsema 'van oudsher' erg verdeeld is over het coffeeshopbeleid, er iets van vinden. 'Maar ik zie eigenlijk geen alternatieve oplossing.' De partijen in de raad zijn inderdaad verdeeld over het plan. Coalitiepartijen D66 en PvdA zijn sceptisch, maar oppositiepartijen VVD en ChristenUnie zijn juist blij met het voorstel.

VVD: op kwaliteitstoeristen richten

'Nu kan Amsterdam zich op economische groei door de komst van kwaliteitstoeristen gaan richten', zegt een VVD-woordvoerder. Mogelijke neveneffecten zoals straathandel moeten volgens de partij krachtig worden bestreden. Een D66-woordvoerder vindt het onderzoek te kleinschalig om de plannen van drugstoeristen nu al goed te meten en is sceptisch dat er geen 'cannabistoeristen' meer komen.

PvdA vreest toename straathandel

Daarbij denkt de partij dat het aantal straatdealers zal stijgen en dat dat vervolgens weer impact heeft op de Amsterdamse jeugd. Ook fractievoorzitter Sofyan Mbarki van coalitiepartij PvdA vreest dat het plan gaat leiden tot verschuiving naar en toename van de straathandel. 'Daardoor zal de rekening hiervan onder andere belanden bij jonge Amsterdammers uit Nieuw-West en Zuidoost die het drugscircuit in worden getrokken.'

CU: voldoende handhavingscapaciteit nodig
Fractievoorzitter Don Ceder van de ChristenUnie noemt het plan 'een goede stap voor de leefbaarheid van de stad'. 'Hier pleit ik al een tijd voor. Amsterdam verdient beter dan drugstoerisme', aldus Ceder. De voorman benadrukt dat er vanaf de invoering van het i-criterium voldoende handhavingscapaciteit moet zijn om straathandel aan te pakken. Een woordvoerder van coalitiepartij GroenLinks vindt het transparanter maken van de cannabismarkt met een coffeeshopkeurmerk een positieve ontwikkeling, maar vraagt zich tegelijkertijd af of het i-criterium een goede oplossing is.

Zaak van lange adem

Het weren van buitenlanders uit de coffeeshops in Amsterdam middels het i-criterium is een zaak van lange adem. De branche achter de coffeeshops laat zich niet zomaar kortwieken, zegt burgemeester Annemarie Penn-te Strake van Maastricht. Zij reageerde desgevraagd op de plannen van Halsema. 'Als Amsterdam het ranzige uit de stad wil halen, is handhaving van het i-criterium noodzakelijk.'

Maastricht liep voorop met i-criterium

Maastricht liep in 2013 voorop met het weren van buitenlanders uit de coffeeshops. Destijds bezochten volgens Penn 2,3 miljoen drugstoeristen de Maastrichtse coffeeshops, van wie 58 procent uit het buitenland kwam, uit België, maar ook uit Luxemburg en Frankrijk. De buitenlanders komen door het i-criterium nagenoeg niet meer, zei Penn vrijdag. 'Mijn voorganger Onno Hoes is het i-criterium gaan handhaven omdat de stad verloederde als gevolg van de enorme aantrekkingskracht op buitenlandse drugstoeristen. Straatdealers probeerden de massaal toestromende drugstoeristen bij binnenkomst in Nederland af te vangen. Mensen werden bang voor de dealers. Er moest iets gebeuren om die toevloed van buitenlanders te stoppen', aldus Penn.

Straatdealers bieden ook harddrugs aan

In Venlo en Roermond zijn buitenlanders wel welkom in de coffeeshops. Maar door de Duitse lockdown is het er de laatste weken minder druk. Zowel Roermond als Venlo vrezen een forse toename van de straathandel bij handhaving van het i-criterium. 'Die afweging kan voor elke gemeente een andere zijn', aldus Roermond. Bovendien zullen straatdealers deze consumenten ook harddrugs aanbieden, vreest Venlo. 'Dat is volstrekt onacceptabel', vindt burgemeester Antoin Scholten. Roermond en Venlo vinden het al dan niet toelaten van buitenlanders een zaak van lokaal maatwerk. 'De situatie in Amsterdam is in dat opzicht totaal anders dan die in Roermond', aldus de woordvoerster van Roermond. Scholten voegt daaraan toe: 'Het feit dat de burgemeester van Maastricht het i-criterium strikt handhaaft is volkomen begrijpelijk.' (ANP)