Ambtenaren aan het roer in Noordoostpolder

Ambtenaren hebben het voor het zeggen in Noordoostpolder. De gemeente kent een ‘meesturend college’ en een afwachtende gemeenteraad. De raad is sterk gepolariseerd. Daarmee is de rol van de gemeenteraad ten opzichte van het college verzwakt. Ambtenaren en college vinden dat de raad zijn rol niet pakt.

Gemarginaliseerd

Tot deze vernietigende conclusies komt de rekenkamercommissie gemeente Noordoostpolder in haar donderdag gepresenteerde onderzoek ‘De gemeenteraad weer aan zet. Passend organiseren en de rol van de gemeenteraad.’ De rekenkamercommissie onderzocht de gevolgen van het ‘passend organiseren’ (opgavegericht werken) voor de gemeenteraad, tien jaar na de introductie ervan, maar stuitte tijdens het onderzoek op de nodige knelpunten in de politiek-bestuurlijk-ambtelijke verhoudingen.

Verharde tegenstellingen

Naast de sterke ambtelijk sturing, een college dat meestuurt, een afwachtende gemeenteraad en enigszins monistische verhoudingen tussen raad en college, zijn de tegenstellingen tussen coalitie en oppositiefracties zich in deze raadsperiode aan het verharden. Raadsleden voelen zich hierdoor geremd hun standpunten voor het voetlicht te brengen. De raad investeert te weinig in de kwaliteit van het debat en in de kwaliteit van zijn werkwijze. Hij reageert ‘vooral op incidenten en verliest lange termijn beleidsontwikkelingen uit het oog’, aldus de rekenkamercommissie.

Vervreemd

Passend organiseren an sich heeft ervoor gezorgd dat de gemeente beter en sneller reageert op wensen en vragen uit de samenleving, concludeert de rekenkamercommissie. De gemeenteraad is echter onvoldoende betrokken geweest bij de invoering en (door)ontwikkeling ervan. ‘Passend organiseren als nieuwe werkwijze heeft niet geleid tot het bijstellen van de kaderstellende, controlerende en/of volksvertegenwoordigende rol, terwijl het hier wel gevolgen voor heeft. Hiervoor is te weinig aandacht geweest. Dit heeft veroorzaakt dat passend organiseren tot het exclusieve domein van de ambtelijke organisatie is gaan behoren, waardoor het steeds meer is vervreemd van de gemeenteraad’, aldus de rekenkamercommissie.

Versterking

Het samenspel tussen gemeenteraad, college en ambtelijk apparaat moet worden versterkt, luidt een van de aanbevelingen. Ook moet de positie van de gemeenteraad worden versterkt.

Normaliseren verhoudingen

Het college kan zich in hoofdlijnen vinden in de conclusies van de rekenkamer en neemt de aanbevelingen over. Waarnemend burgemeester Jan Westmaas kreeg bij zijn benoeming in oktober sowieso al de opdracht mee om te werken aan het normaliseren van de verhoudingen in de gemeente. Westmaas werd benoemd nadat burgemeester Harold Bouman nog geen jaar na zijn benoeming plotseling opstapte. Reden voor zijn vertrek was het verschil van inzicht met zijn directe werkomgeving over de wijze waarop hij de gemeente wilde besturen.