Advies Kiesraad: andere vorm briefstemmen en handzamer stembiljet

Een nieuw, handzamer stembiljet, het briefstemmen aanpassen of helemaal niet doen en alle gemeenten moeten de uitslagen en processen-verbaal van verkiezingen tijdig op hun website publiceren. Dat zijn enkele adviezen van de Kiesraad naar aanleiding van de Tweede Kamerverkiezing in maart.

Verbetering verkiezingsproces
Volgens de Kiesraad is de afgelopen Tweede Kamerverkiezing ‘mede dankzij de grote inzet van alle betrokkenen’ over het algemeen goed verlopen. De uitvoerbaarheid van het proces is echter wel onder druk komen te staan, oordeelt de Kiesraad, die aanbevelingen doet voor verbetering van het verkiezingsproces.

Briefstemmen
Een van die punten is briefstemmen. De Kiesraad geeft aan geen voorstander te zijn van de vorm waarin het briefstemmen bij de afgelopen verkiezing gebeurde. Als briefstemmen toch opnieuw moet worden ingezet, dan ziet de Kiesraad het liefst dat dit alleen op aanvraag kan, ook voor kiezers jonger dan 70 jaar. Als dit niet kan, dan adviseert de raad om briefstemmen niet in te zetten als tijdelijke maatregel. Voorzitter van de Kiesraad Wim Kuijken zegt woensdag in de Volkskrant dat er van de 2,4 miljoen briefstembiljetten 1,3 miljoen niet zijn benut. ‘Alleen al het in omloop brengen van die biljetten, zonder dat je daar echt controle op hebt, brengt risico's met zich mee.’

Vervroegd stemmen
Aan vervroegd stemmen kleven volgens de Kiesraad minder nadelen. Wel wordt geadviseerd te wachten met het tellen van de stembiljetten van de dagen van vervroegd stemmen tot het moment dat alle stembussen sluiten.

Stembiljet
De Kiesraad pleit er verder voor snel te gaan experimenteren met een ander, kleiner model stembiljet. ‘Maar liefst 41 groeperingen leverden voor de verkiezing een kandidatenlijst in, waarvan er 37 geldig werden verklaard. Er was daarom wederom een groot stembiljet nodig, van 100 bij 70 centimeter.’ Voor drukkers is daarmee de maximale grootte van het stembiljet zo goed als bereikt. Bovendien zorgen de grote stembiljetten voor moeilijkheden bij het uitbrengen van een stem, het tellen ervan, en raken de stembussen sneller vol, geeft de Kiesraad aan.

Ondersteuningsverklaring
Ook stelt de Kiesraad dat het goed zou zijn als kiezers ondersteuningsverklaringen voor nieuwe partijen digitaal kunnen afleggen. ‘Dit is gemakkelijker voor deze kiezers, voor de partijen die ondersteuningsverklaringen verzamelen, en voor het centraal stembureau dat de verklaringen moet innemen en controleren.’ Verder moet volgens de raad worden overwogen om de waarborgsom te verhogen, evenals het aantal ondersteuningsverklaringen dat partijen bij de kandidaatstelling moeten inleveren. ‘Dit met het oog op het voorkomen van ‘lichtvaardige kandidaatstelling’.’

Uitslagen en processen verbaal
Verder vindt de Kiesraad het zaak dat alle gemeenten de uitslagen en processen-verbaal tijdig op hun website publiceren, ‘zodat geïnteresseerden in staat zijn de uitslagen te controleren. Nu hadden niet alle gemeenten dat gedaan’. De Kiesraad ziet bovendien graag dat er stappen worden gezet om elektronisch te gaan tellen, met een nieuw stembiljet. (ANP)