16-jarigen naar de stembus in Rotterdam

Rotterdam beleeft op 21 maart meerdere verkiezingsprimeurs. Veertien wijkraden komen in de plaats van twee gebiedscommissies. Daarnaast komt er een experiment met wijkcomités waarvan de leden worden geloot. 16- en 17-jarigen mogen stemmen voor de gebiedscommissies of de wijkraden en hebben zich daar ook verkiesbaar voor kunnen stellen. En last but not least is Rotterdam een van de 22 gemeenten in Nederland die mee doet aan het experiment met de zogeheten centrale stemopneming, waarbij in het geval van Rotterdam in Ahoy de dag na de verkiezingen alle stemmen op kandidaatniveau worden geteld.

Leefwereld

‘Het was een expliciete wens van de raad om jongeren meer bij de politiek en meer bij beslissingen over hun eigen leefwereld te betrekken’, vertelt de Rotterdamse directeur verkiezingen Hestia Reukema. Daarom hebben jongeren dit jaar voor het eerst niet alleen actief, maar ook passief kiesrecht gekregen. Vijftien jongeren hebben zich verkiesbaar gesteld. Op de vraag of dat boven of beneden verwachting is, moet Reukema het antwoord schuldig blijven. ‘Dat is moeilijk te zeggen omdat het nieuw is. We zijn heel blij met deze vijftien aanmeldingen.’ Ook is het afwachten hoeveel van de 15.000 jongeren die inmiddels een stempas hebben ontvangen daadwerkelijk gaan stemmen. De stempassen van jongeren zijn gemarkeerd met een ‘J’ en worden apart op het proces-verbaal vermeld. Hierdoor is de opkomst onder jongeren te volgen.

1,5 miljoen stempassen

In totaal verstuurde Rotterdam 1,5 miljoen stempassen. Want naast de raadsverkiezingen zijn er evenals vier jaar geleden verkiezingen voor de gebiedscommissies dan wel wijkraden, en dan is er nog het referendum over de ‘sleepwet’. ‘Niet alleen het organiseren van al die verkiezingen is een flinke klus, maar ook het communiceren daarover naar de inwoners’, aldus Reukema.

Veertien wijkraden

Twee van de vier jaar geleden veertien ingestelde gebiedscommissies worden na 21 maart ‘ingeruild’ voor veertien wijkraden. Die gebiedscommissies kwamen in 2014 in de plaats van de deelgemeenten. Afhankelijk van de omvang van het gebied bestaat een gebiedscommissie uit negen tot vijftien leden, die niet bij een politieke partij aangesloten hoeven te zijn. De twee gebiedscommissies Noord en Feyenoord worden opgedeeld in veertien wijkraden. ‘De gebiedscommissies verschilden nogal van omvang. De kleinste is Pernis met 4.500 inwoners en de grootste is Prins-Alexander met 95.000 inwoners. Er was vanuit de raad behoefte aan meer schaalsensitiviteit, zodat bewoners op kleinere schaal over hun eigen leefomgeving kunnen meepraten. Met de wijkraden is de betrokkenheid dan nog dichter in de wijk georganiseerd’, verduidelijkt Reukema.

Wijkagenda

De wijkraden gaan uit vijf mensen bestaan en krijgen dezelfde taken en bevoegdheden als de gebiedscommissies. De wijkraad maakt voor vier jaar een wijkagenda, met daarin de vijf doelen van de wijk. Bewoners en bedrijven moeten worden betrokken bij de opstelling van die wijkagenda. Die wordt, evenals de agenda voor de gebiedscommissies, door de raad vastgesteld. Hier vloeit jaarlijks een Wijk Actie Plan uit voort. Als het plan niet volgens afspraak wordt uitgevoerd, kan de wijkraad bij de ambtenaren, raad of college aan de bel trekken. Gebiedscommissies en wijkraden krijgen een budget voor de uitvoering van bewonersinitiatieven.  

Loting

Als experiment worden in zes wijken in de gebieden Delfshaven, Prins Alexander en Charlois na de verkiezingen wijkcomités via loting gevormd. Dat gebeurt onder alle kiesgerechtigden van 16 jaar en ouder. De wijkcomités gaan uit vijf mensen bestaan. Zij krijgen dezelfde taken als de wijkraden en gebiedscommissies. De gebiedscommissies blijven in deze gebieden bestaan. Zij besturen de overige wijken in het gebied en gaan over opgaven die de wijk overstijgen. ‘Het is een spannende exercitie. Na de verkiezingen gaan we hier de mensen huis-aan-huis informeren. Als mensen niet willen meeloten, kunnen ze dat vooraf aangeven’, aldus Reukema. Een notaris loot eind maart per wijk 50 mensen. ‘We gaan dan de gelote mensen benaderen en vragen hen zitting te nemen. Daarop krijgen ze 72 uur bedenktijd.’ Zodra zich vijf mensen bereid hebben gevonden, kan het comité van start. De leden worden voor vier jaar benoemd.

Stemmen tellen

Rotterdamse jongeren worden ook nog op een andere manier bij het verkiezingsproces betrokken, en wel bij het centraal tellen van de stemmen op de dag na de verkiezingen. Op 21 maart wordt in de Rotterdamse stemlokalen alleen de stemmen op lijstniveau geteld, net zoals in 21 andere gemeenten. Op 22 maart gaan zo’n 1.000 tellers in Ahoy in twee shifts aan de slag om de stemmen op kandidaatniveau te tellen. ‘Zo’n 700 tellers zijn onder de 26 jaar, waarvan veel studenten van de Erasmus Universiteit’, aldus Reukema.