Hoe meet je de kosten van zwerfafval?

Interafval – een samenwerkingsverband van de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG), alle Vlaamse afvalintercommunales en andere lokale besturen die instaan voor lokaal afvalbeleid – heeft KplusV gevraagd de maatschappelijke kosten van zwerfvuil en verpakkingsafval in zwerfvuil te onderzoeken.

Doel van dit onderzoek was het maken van een eerste inschatting van de maatschappelijke effecten van (verpakkingsafval in) zwerfafval op basis van de beschikbare data. Onderdeel van het onderzoek was ook het benoemen van de knelpunten bij onderzoek hiernaar. Dat betreft lacunes in kwaliteit en beschikbaarheid van data en ook het benoemen van de data nodig zijn om de kosten nog beter in beeld te brengen.

Interafval publiceerde onlangs een persbericht over de resultaten van dit onderzoek naar de maatschappelijke kosten van zwerfafval.

Conclusies maatschappelijke kosten van verpakkingen in zwerfafval

1. De verantwoordelijkheid voor de kosten van het opruimen van zwerfafval ligt bijna volledig bij de steden en gemeenten. Het betreft zo’n 95% van de 164 miljoen euro aan opruimkosten.
2. Als er naast de opruimkosten ook rekening wordt gehouden met de sociale, economische en milieukosten dan liggen de totale jaarlijkse maatschappelijke kosten in de grootteorde van één miljard.
3. Effecten van zwerfafval zijn bijvoorbeeld de beleving van de omgeving (bron van ergernis, verminderde buurtuitstraling onveiligheidsgevoel), economische effecten als dalende huizenprijzen, verloren verpakkingsmaterialen en kosten voor de veehouderij en milieukosten, veroorzaakt door bijvoorbeeld ophoping van zwerfafval in de natuur, rivieren en zee.

Aanbevelingen voor meer kwaliteit en beschikbaarheid van data en meer inzicht in effecten

1. Aanbevelingen voor de relatie tussen directe kosten en netheidsbeeld van zwerfvuil: om het effect van de directe kosten op het netheidsbeeld in kaart te brengen zou een uitgebreide regressieanalyse gewenst zijn. Het regressiemodel houdt rekening met de factoren die bepalend zijn voor het veroorzaken en het opruimen van zwerfafval. Een harde vereiste voor deze analyse is voldoende kwalitatief goede data.
2. Aanbevelingen voor kosten van verloren materiaal in zwerfvuil: er zijn meer representatieve en gedetailleerde gegevens gewenst over de samenstelling van het Vlaamse zwerfvuil. Ook over de materialen waaruit diverse fracties binnen het zwerfvuil zijn opgebouwd.
3. Om de overige kosten nauwkeurig in kaart te brengen is een uitgebreid onderzoek nodig waarbij de maatschappelijke kosten per deelonderwerp in kaart worden gebracht, gebaseerd op de MKBA-methodiek. In grote lijnen kan er worden omschreven welke methodieken er gebruikt kunnen worden voor de verschillende typen overige kosten.
4. Economische kosten kunnen aan de hand van kostenkengetallen worden berekend, zoals voor enkele kosten gedaan is in studies over zwerfvuil in Engeland en Schotland.
5. Sociale kosten kunnen in kaart worden gebracht op basis van een betalingsbereidheidonderzoek. Hierbij kan een representatief deel van de bevolking van een bepaald gebied (stad, gemeente, regio of provincie) gevraagd worden welk bedrag men bereid is om te betalen voor (bijvoorbeeld) een schone omgeving. De uitkomsten kunnen vervolgens geëxtrapoleerd worden.
6. Milieueffecten kunnen beprijsd worden op basis van milieukengetallen, milieukostenindicatoren of milieuprijzen. Deze kengetallen zijn gebaseerd op de schade die een milieueffect indirect heeft op de economie en maatschappij.

Meer informatie over de kosten van zwerfafval?

Meer weten over (zwerf)afval, de kosten daarvan en onderzoek naar (zwerf)afval? Neem dan contact op met ons. Onze adviseurs Eric Copius Peereboom en Eelco Buunk gaan er graag met u over in gesprek.