Zwerfafval in Vlaanderen; kosten en hoeveelheden

Onderzoek brengt Vlaamse afvalproblematiek in beeld.

Flesjes, blikjes, wikkels, peuken, kauwgom achteloos op de grond gesmeten – een groot probleem, bron van ergernis én kostenpost. De strijd tegen zwerfafval op het openbaar domein kost de Vlamingen in 2015 ruim 164 miljoen euro (25,6 euro per inwoner). Dat is de uitkomst van een tweejaarlijks enquête-onderzoek onder gemeenten, gemeentelijke samenwerkingsverbanden, agentschappen en provincies dat KplusV uitgevoerd heeft in opdracht van de Vlaamse overheid (OVAM).

Omvangrijk enquête-onderzoek

De omvang van het zwerfafvalprobleem is ook in 2013 door KplusV onderzocht.  De nieuwe studie is nog omvangrijker: álle gemeenten zijn nu geënquêteerd. In de eerdere enquête was sprake van een selectie van gemeenten. Naast gemeentelijke samenwerkingsverbanden en agentschappen werden ook provincies geënquêteerd. Zij ruimen zwerfafval in bijvoorbeeld recreatiebossen op.

Activity Based Costing

Het verkrijgen van gedetailleerde, betrouwbare en vergelijkbare gegevens staat centraal in het onderzoek van KplusV. Daarom zijn de kosten en hoeveelheden zwerfvuil en sluikstort berekend aan de hand van een zogenoemd Activity Based Costing Model. Het vertrekpunt van dit model is de activiteit die ten grondslag ligt aan de gemaakte kosten (en de ingezamelde hoeveelheden). Zo bouwen we de kosten en hoeveelheden van onderuit op. Bouwstenen voor de kosten vormen de mankracht (voornamelijk personeelskosten), de middelen (onder andere investeringskosten en operationele kosten voor materieel zoals veegwagens), de inhuur en de overhead die aan de deelactiviteit toe te rekenen is. De enquête, die verstuurd is aan alle gemeenten, is zorgvuldig opgebouwd op basis van dit Activity Based Costing Model. Uiteindelijk reageerde een representatief aantal van 119 gemeenten.

Vooral vegen en legen kost geld

Uit het onderzoek blijkt dat er in Vlaanderen in 2015 bijna 20,5 kton aan zwerfafval is opgeruimd. Dat is bijna 3,2 kg per inwoner. Het grootste gedeelte wordt opgeruimd door de gemeenten. Vooral het opruimen via veegmachines en straatvegers, maar ook het legen van straatvuilnisbakken kost veel geld. Grote steden en gemeenten aan de rand van Brussel hebben veel last van zwerfafval, maar ook gemeenten in toeristische gebieden en aan de kust.

Completer beeld zwerfafvalproblematiek

De gegevens (hoeveelheden en kosten) over 2015 laten een stijging zien ten opzichte van 2013. Het onderzoek uit 2013 is indicatief en vormde een pilot; de informatie uit 2015 is completer en en vormt een goede basis voor verdere vergelijkingen in de komende jaren. De studie heeft daarbij ook een peer-review door een ander onderzoeksbureau ondergaan wat de studie verder heeft versterkt.

Leren van elkaar

Het onderzoek geeft aan dat een versterking van de kennisuitwisseling en van de vergelijking tussen lokale besturen onderling mogelijk is. Dit levert waardevolle inzichten voor verbetering. Tenslotte is kan ook de kennisdeling, informatie-uitwisseling en vergelijking op het gebied van zwerfafval tussen Vlaanderen en Nederland mogelijk om de inzichten aan beide zijden van de grens te vergroten.

Meer informatie?

Meer weten of afval, de kosten daarvan en onderzoek naar afval? Neem contact op met adviseur Eric Copius Peereboom.