Griffiers moeten hun nek uitsteken

Om de gemeenteraad van betekenis te laten zijn voor de lokale samenleving moet de griffier meer leveren. De griffiers moeten hun nek uitsteken en de grenzen van hun werkveld opzoeken. Zij moeten het lokale huis voor de democratie (her)inrichten.

Duellisering

Dat betoogt Jan Dirk Pruim, scheidend raadsgriffier van Almere, in een essay in Binnenlands Bestuur van deze week. In 2002 zijn gemeenten duaal gaan werken, waarbij de nieuwe functie van griffier werd geïntroduceerd. Werkenderwijs is vanaf maart 2002 invulling gegeven aan die functie en bij grotere gemeenten aan de griffie. Eenvoudig was het niet. Bij burgemeesters, wethouders en gemeentesecretarissen was veel weerzin tegen de nieuwe − duale − situatie. Voor raadsleden bleek het duaal werken geen sinecure. ‘In veel gemeenten groeide een soort dumonisme. Andere raden verwarden dualisering met duellisering’, aldus Pruim. Pas na een aantal raadsperiodes kwam er enige stabiliteit.

Stolling

Het gevolg was dat grote delen van het werkveld van de griffier nog niet of nauwelijks zijn verkend. ‘Toch bespeur ik bij griffiers de neiging om wat er nu staat vast te leggen en af te bakenen. Met als gevolg dat de ruimte voor raad en griffiers niet wordt verkend, stolling optreedt en het kartel van in- en externe functiewaarderingsdeskundigen de functie gevangenzet. Daarmee wordt noch recht gedaan aan de functie van griffier, noch aan de noodzakelijke ondersteuning voor een gemeenteraad, noch aan het belang van inwoners bij een vitale lokale democratie’, betoogt Pruim.

Te weinig tegenwicht

Griffiers zijn er tot nu toe niet in geslaagd voor de raad de brug te bouwen tussen stad en stadhuis. Het werd een griffie binnen het stadhuis. ‘Als griffiers hebben we te weinig tegenwicht geboden. En zo gebeurt het – ondanks alle aardige fractiebezoeken - dat gemeenteraden zich met hun werk in het gemeentehuis, in het stadhuis hebben laten zuigen.’ Nu landelijk de discussie oplaait over een andere, eigentijdse bestuursstijl, moeten gemeenteraden en griffiers de daaruit voortvloeiende ruimte benutten. ‘Zet lokaal de luiken open voor andere en betere verbindingen met de samenleving.’

Lokaal huis voor democratie

De griffiers hebben nu de kans en de taak het lokale huis voor de democratie (her)in te richten. Er moet ten eerste een inwonerskamer of ombudskamer komen. ‘Participatie, inspraak of ombudskwesties met raadsleden die laagdrempelig aanspreekbaar zijn voor inwoners, vullen die kamer.’ Inwoners moeten ook een plek krijgen in de controlekamer. ‘Juist om meer kwalitatieve controle te ontwikkelen en ons minder blind te staren op indicatoren en kwantitatieve gegevens’, verduidelijkt Pruim.

Bruikbare informatie

In de informatiekamer helpt de griffier raadsleden om in dit digitale tijdperk aan informatie te komen; met informatiewaarde, die voor raadsleden bruikbaar en toegankelijk is. In de opgavenkamer moet ruimte zijn om complexe onderwerpen te agenderen die vragen om een zeer gedegen en langdurige beeldvormende fase. In deze kamer moet volop ruimte zijn voor maatschappelijke (keten)partners. Ook moet er een regiokamer worden ingericht, terwijl de besluitvormingskamer moet worden opgefrist en vernieuwd ‘al was het maar om de digitale vergadermogelijkheden een plaats te geven.’ Met al deze kamers ‘staat er een huis met de deuren en ramen wagenwijd open dat inwoners uitnodigt desgewenst actief te zijn in één van die kamers.’

Herstel autonomie

Er liggen nog meer taken voor de griffier te wachten. Zij moeten kwesties aan de orde stellen die tot nu niet of nauwelijks aan bod komen. ‘Kwesties zoals de eigen voorzitter van de raad en de vitalisering van lokale partij(afdeling). Nut en noodzaak van landelijke partijen op lokaal niveau bespreekbaar maken. Wethouders van binnen de gemeente na te streven. De barricaden betreden voor herstel van autonomie. Vechten voor een eigen gemeentelijk financieel domein. Betrokkenheid van inwoners voorbij de klassieke participatie organiseren en hun kennis ontsluiten. Aanvullende controle-instrumenten afdwingen.’

Vitalisering democratie

Hiermee zoeken griffiers de grenzen van hun werkveld op en maken ruimte voor raadsleden. Dat is nodig voor de vitalisering van de lokale representatieve democratie, waardoor ‘raadsleden hun belangrijke plaats en positie beter en vitaal kunnen innemen.’

Lees het hele essay van Jan Dirk Pruim in Binnenlands Bestuur nr 8 van deze week (inlog)