Buurt stuurt politiewerk aan

In Engeland is al ruimschoots ervaring opgedaan met deze manier van werken. Een grote delegatie uit de twee Limburgse gemeenten heeft zich onlangs laten in de plaatsen Bournemouth en Poole laten voorlichten over het concept van ‘Safer Neighbourhoods’. Maastricht begint na de zomer daadwerkelijk met wat hier ‘Veilige Buurten’ wordt gedoopt, Venray hoopt nog dit jaar met een pilot te kunnen starten.

Kern van het idee is het vergroten van de burgerparticipatie bij het tegengaan van allerlei problemen in een wijk. De bewoners mogen zelf aangeven van welke drie zaken ze de meeste last hebben. Die kwesties worden dan daadwerkelijk aangepakt met een team van betrokkenen van politie, gemeente, woningcorporaties en welzijnswerk.

‘Dat kan hondenpoep zijn, of verloedering, zwerfvuil, autowrakken, of overlast van hangjeugd’, geeft de Maastrichtse projectleider Frans Bessems als voorbeelden. ‘Het zijn vaak helemaal geen hoogdravende problemen en je hebt er ook lang niet altijd een heel team voor nodig. Maar door samen te werken kunnen we veel van die problemen wel écht te lijf gaan’, aldus Bessems.

Vertrouwen

‘Neem hondenpoep. Als een buurt aangeeft dat dit ergernis nummer één is, kijken we wat we kunnen doen. Dus niet alleen bekeuren, maar ook via de gemeente uitzoeken of er wellicht te weinig uitlaatplaatsen zijn en eventueel zorgen dat het aantal wordt uitgebreid.’ Volgens Bessems, bij het project gedetacheerd vanuit de politie, zijn burgers vaak teleurgesteld ‘omdat bij het politiewerk andere prioriteiten altijd vóórgaan’.

Eerste stap is daarom het terugwinnen van het vertrouwen dat er nu wél echt naar de burgers geluisterd wordt. ‘Als dat lukt, willen die burgers vervolgens ook best meewerken om de wijk leefbaar te houden.’ Bovendien, stelt Bessems, komt er dan ook ongevraagd informatie naar de politie die anders niet zou komen, ‘bijvoorbeeld over de aanwezigheid van hennepplantages, of beter nog, over plannen om een hennepplantage in te gaan richten.

'Vaak gaat dat namelijk om mensen die in financiële problemen zitten en dan ten einde raad hun huis maar ter beschikking stellen voor de teelt. Als we dat soort dingen tijdig weten, kunnen we er misschien nog iets aan doen en zo voorkomen dat die mensen crimineel worden’.

Anoniem

In het concept van Veilige Buurten wordt veel energie gestoken in het aanboren van de informatie vanuit de bevolking. Bessems: ‘In de wijk richten we stands in en we delen brie es uit dat mensen ons daar op een bepaalde tijd kunnen treffen om over de problemen in de wijk te komen vertellen. Op die manier bereiken we ook de alleenstaande moeder in de bijstand die geen geld heeft om een oppas te regelen voor een informatieavond.’

Huis aan huis worden briefkaarten verspreid met de vraag waar de bewoners de meeste last van hebben. Die kaarten kunnen anoniem worden teruggestuurd. Ook leggen de politiemensen en de andere deelnemende partners op willekeurige adressen huisbezoeken af. ‘We gaan gewoon op de koffie en vragen wat er speelt.’ Tevens is elk teamlid verplicht elke zes weken tien tot vijftien interviews te houden op straat, bij supermarkten, op braderieën, ‘dus elke 6 weken spreken we tussen de 50 en 75 mensen in totaal over wat er speelt’, rekent Bessems voor.

Daarnaast bouwt de politie actief aan een netwerk van sleutelfiguren, ‘de zogeheten burgemeesters van de straat, de pastoor, de imam, de hoofden van de scholen, dat soort mensen.’ Tot slot is voorzien in wijkschouwen, waarbij de teamleden met - bijvoorbeeld - een groep jongeren of ouderen door de wijk wandelen en foto’s maken van zaken die niet goed lopen.

Top-3

Al die informatie wordt gebundeld en besproken op een openbare vergadering. Daar wordt ook gestemd over de top-3 prioriteiten volgens de buurt. Die worden dan ook gegarandeerd opgepakt. ‘Met deze aanpak wek je veel verwachtingen, die moet je dan ook wel waarmaken want anders haken mensen onmiddellijk weer af’, beseft projectleider Bessems.

‘Ook voor onszelf is het echt een cultuuromslag dat de buurt daadwerkelijk de agenda bepaalt. Van groot belang is daarbij dat binnen zo’n team de neuzen wel allemaal dezelfde kant op staan’. De buurtaanpak is in eerste instantie vooral een zaak van bewoners, politie, instellingen en de gemeente, het Openbaar Ministerie wordt erbij betrokken als er bijvoorbeeld een onderzoek moet komen naar een drugspand in een wijk.

Bessems: ‘De politie voert de prioriteiten uit die het OM vaststelt, maar daarnáást de drie prioriteiten die de buurt bepaalt. A ls die elkaar bijten komt er nader overleg, maar de prioriteiten van de buurt krijgen in dat geval wel voorrang.’ Bessems: ‘Het klinkt misschien eenvoudig, deze werkwijze, maar dat is het niet. We zijn al ruim een jaar bezig om de zaken voor te bereiden. Maar we hebben in Engeland wel gezien: het werkt echt!’ Die ervaring heeft ook de Venrayse wethouder Twan Jansen, onder meer verantwoordelijk voor zorg en welzijn.

‘Deze aanpak deugt. Burgers voelen zich tevredener over het werk van de politie, maar er is nog een tweede effect waargenomen: de criminaliteit daalt aantoonbaar met tientallen procenten’, aldus de PvdA-bestuurder. ‘Men is er nog niet exact achter hoe dit werkt, kennelijk komt er een mechanisme van sociale controle en saamhorigheid op gang waarbij burgers zich “medeplichtig” gaan voelen voor het welbevinden van hun eigen wijk’.

Hulpagenten

Toch is de Engelse aanpak niet zomaar te kopiëren naar de Nederlandse situatie, waarschuwt wethouder Jansen. ‘Een significant verschil met Engeland is dat de welzijnssector en het onderwijs daar rechtstreeks door de overheid worden aangestuurd terwijl het voor ons in feite externe partners zijn.’

Ook is aan gene zijde van het Kanaal meer mankracht beschikbaar, heeft Jansen tijdens de studiereis kunnen constateren. ‘Het verschil is groot. De Engelse politie heeft een aantal malen méér agenten ter beschikking, mede omdat ze veel hulpagenten inzetten.’ Tijdens het verblijf in Engeland woonden Jansen en zijn medereizigers ook enkele town hall meetings bij, waarbij de Engelse burgers hun wensenlijstje met de politie bespraken.

‘Het basisprincipe is samenwerking tussen de diverse partners, dus gemeente, welzijn, woningcorporatie en politie. Daarbij komt de zichtbaarheid. Mensen moeten zien dat er echt dingen worden aangepakt. In Engeland dragen de verschillende teamleden om die reden ook een uniform.’

Waar Maastricht de voorbereidingen goeddeels achter de rug heeft en na de zomer van start gaat, moet Venray nog vanaf nul beginnen. ‘Ik hoop dat we nog dit jaar operationeel zijn, met een eerste pilot in één wijk of één dorp. Daar kunnen we dan een systeem ontwikkelen dat past bij de Nederlandse schaal’, blikt Jansen vooruit. Sjors van Beek