Wethouders eerder door de mangel

Kandidaat-wethouders moeten net als burgemeesters, gedeputeerden en Commissarissen van de Koning (CdK) vooraf worden gescreend. Nu gebeurt dat vaak niet, of pas op het allerlaatste moment. Er is dan weinig tijd om het grondig te doen.

Screening integriteit

Dit moet anders, vindt de Friese CdK John Jorritsma. Door eerder te beginnen, kan de integriteitsscreening uitgebreider. Met de gemeenteraadsverkiezingen voor de deur adviseert Jorritsma, in een brief aan de Friese burgemeesters, dan ook gesprekken met kandidaat-wethouders te voeren over integriteit. Hij doelt daarbij op zowel nieuwkomers als zittende wethouders die mogelijk voor een nieuwe termijn in aanmerking komen.

Voorkomen ongelukken

Deze gesprekken kunnen duidelijk maken of een wethouder door eerdere werkzaamheden of privéomstandigheden in politieke problemen kan komen, beargumenteerd Jorritsma. ‘Het kan de bewustwording bij de persoon in kwestie aanscherpen en ongelukken in de toekomst voorkomen.’

Risico’s in beeld

Een extern deskundige kan worden ingezet om een integriteits-scan uit te voeren, tipt Jorritsma. ‘Op maat’ worden dan mogelijke integriteitsrisico’s met de kandidaat doorgenomen. ‘Het kan dan bijvoorbeeld gaan over de relatie van de vorige of huidige werkgever met de gemeente, vorige en huidige bestuurslidmaatschappen, ruimtelijke procedures in de eigen woonomgeving, bedrijfsactiviteiten van de kandidaat zelf of van familie leden, etc’, zo wordt in de brief verduidelijkt.

Persoonlijke belangen

Over situaties waarbij persoonlijke belangen de onafhankelijke oordeelsvorming in de weg

kunnen staan of de schijn van onzuivere oordeelsvorming kunnen oproepen, moeten duidelijke

afspraken worden gemaakt en vastgelegd. Burgemeesters moeten ook een Verklaring Omtrent Gedrag aan de kandidaat-bestuurder vragen. De brief is mede-ondertekend door de voorzitter van de Vereniging van Friese Gemeenten, Tjeerd van der Zwan.

Nieuwe raadsleden

Over nieuwe raadsleden zijn eveneens gesprekken gewenst. Burgemeesters zouden daarvoor te rade moeten gaan bij fractievoorzitters of afdelingsvoorzitters van politieke partijen. Zij zijn verantwoordelijk voor de kieslijst en voor de voordracht van wethouders.

Nadrukkelijker rol

Wethouders en raadsleden zijn primair zelf verantwoordelijk voor het naleven van de integriteitsregels, benadrukt Jorritsma in zijn brief. Bij (vermoedens van) integriteits-schendingen wordt echter wel optreden van de burgemeester verwacht. Met het wetsvoorstel tot wijziging van de Gemeentewet en Provinciewet krijgen van CvK’s en burgemeesters een nadrukkelijker rol bij het naleven van integriteitsregels en handhaving daarvan.