Status aparte voor raadsleden en griffiers

Voor raadsleden en griffiers wordt binnen gemeentekoepel VNG een apart orgaan opgericht. Dat gremium moet zich richten op specifieke vraagstukken die lokale volksvertegenwoordigers en griffiers raken.

Rolverdeling

De verhoudingen tussen college en raad, de onderlinge rolverdeling en het besluitvormingsproces binnen de gemeente zijn typisch onderwerpen waarop de nieuwe loot aan de VNG-stam zich moet focussen. De rol van de raad bij de voorbereiding op en de implementatie van de nieuwe taken in het sociaal domein – jeugd, participatie en maatschappelijke ondersteuning − moet daarbij in ieder geval worden meegenomen.

Verkenning

Dit stelt de commissie Governance voor in haar rapport ‘Governance en de kunst van het relatie onderhoud’. Onder leiding van voorzitter Arno Brok, burgemeester van Dordrecht, zijn voorstellen gedaan voor vergroting van de ledenbetrokkenheid en versterking van de bestuurlijke organisatie van de VNG. De komende periode wordt verkend – samen met Raadslid.Nu en de Vereniging van Griffiers – wat een geschikte vorm van dat nieuwe gremium is.

Geen toegevoegde waarde

De positie van raadsleden in de VNG is al jaren punt van discussie. Eerdere aanbevelingen om de positie van de raad te verstevigen zijn nooit opgevolgd, constateert de commissie Brok. Over de positionering van raadsleden in de vaste beleidscommissies van de VNG wordt zeer verschillend gedacht. Het ene ‘kamp’ pleit voor toetreden van meer raadsleden tot commissies en bestuurlijke delegaties, terwijl anderen pleiten om dat juist niet te doen, omdat raadsleden geen duidelijke toegevoegde waarde hebben. Zij pleiten voor een apart gremium voor raadsleden en griffiers. Volgens de commissie Brok hebben raadsleden zelf aangegeven ‘een informatie achterstand te ervaren ten opzichte van goed ingevoerde vakwethouders, waardoor zij in de praktijk in de commissie vaker “halen” dan “brengen”.’

Duaal stelsel

De commissie Brok sluit raadsleden niet uit als lid van commissies, maar lidmaatschap is niet vanzelfsprekend en hangt van de aard van de vraagstukken die in commissies spelen. Burgemeesters, wethouders en gemeentesecretarissen zijn in principe wel in iedere commissie vertegenwoordigd. De keuze hiervoor is logisch gezien de rolverdeling in het duale stelsel, vindt de commissie. ‘Raadsleden en griffiers hebben een controlerende rol, die ten principale afwijkt van de uitvoerende rol die burgemeester, wethouders en secretarissen spelen.’ De raadsleden die zich kandidaat stellen, moeten beschikken over voldoende kwaliteit, tijd en motivatie ‘om een toegevoegde waarde aan het werk van de commissie te kunnen leveren’, zo schrijft de commissie in haar rapport.

Flexibele klankbordgroep

Om toch de betrokkenheid van de raadsleden bij de VNG te vergroten, stelt de commissie Brok voor om - naast de oprichting van het aparte orgaan - ook raadsleden deel te laten nemen aan de  zogeheten ‘commissienetwerken’, dat het beste als ‘flexibele klankbordgroep’ kan worden omschreven. Om iedere vaste beleidscommissie moet een ‘commissienetwerk’ worden gevormd van geïnteresseerde lokale bestuurders en hun ambtenaren. Dat commissienetwerk kan worden gebruikt in de voorbereiding van standpunten in de vaste beleidscommissie of bij de bepaling van de inzet voor bestuurlijke overleggen, stelt de commissie. Deze commissienetwerken vormen daarnaast ook de kweekvijver waaruit de VNG kan putten als er ambassadeurs, onderhandelaars, experts en lobbyisten nodig zijn.

Bestuurdersdag

Via deelname aan commissienetwerken kunnen raadsleden een bijdrage leveren aan het werk van de commissies, stelt de commissie. Daarnaast kunnen raadsleden deelnemen aan diverse VNG- bijeenkomsten in het land. De commissie noemt daarbij met name de VNG Bestuurdersdag.

De voorstellen van de commissie worden vrijdag op de Bijzondere Algemene Ledenvergadering (BALV) met een positief advies van het VNG-bestuur aan de leden voorgelegd.