Meerderheid coalitie Brabant hangt aan zijden draadje

De Brabantse coalitie raakt mogelijk haar meerderheid kwijt. De nummer 2 van Forum voor Democratie, Statenlid Stijn Roeles, is per direct gestopt. Er staat nog maar een kandidaat op de lijst die hem kan opvolgen: Cees van der Sande. Als hij niet wil, raakt de coalitie haar nipte meerderheid kwijt. Twee Statenleden van Forum hangt bovendien royement door het landelijke partijbestuur boven het hoofd.

Opvolger

De coalitie van VVD, Forum voor Democratie, CDA en Lokaal Brabant leunt nu op een meerderheid van 28 van de 55 zetels. Nu Roels is vertrokken – hij voelde zich niet meer thuis in de partij – moet een opvolger worden gezocht. Bij de Statenverkiezingen van vorig jaar stonden vijftien kandidaten op de Brabantse kieslijst voor Forum. Vanuit die lijst zijn negen leden tot de Staten toegetreden. Een kandidaat – Eric de Bie – is gedeputeerde geworden. Blijven er theoretisch nog vijf kandidaten over, maar vier daarvan hebben nu functies die niet verenigbaar zijn met het lidmaatschap van de Brabantse Staten, laat de Brabantse Forumfractievoorzitter Willem Rutjens desgevraagd weten.

Bedenktijd

Rest dus Cees van der Sande, die momenteel in Maastricht woont, maar geboren Brabander is. Van der Sande stapte ruim een jaar geleden op bij de Limburgse Statenfractie. De redactie van Binnenlands Bestuur kon Van der Sande dinsdag niet bereiken. Aan BN De Stem liet hij weten dat hij nog niet is benaderd om de vrijgekomen zetel in te nemen. Als dat verzoek er komt, wil hij de tijd nemen om erover na te denken, zo liet hij de krant weten. Aan diezelfde krant heeft gedeputeerde De Bie gezegd dat Van der Sande toe wil treden tot de Statenfractie. De Bie heeft dinsdag niet gereageerd op een terugbelverzoek van Binnenlands Bestuur. ‘Ik hoop dat Van der Sande snel een besluit neemt en niet de wettelijke 28 dagen bedenktijd in acht neemt’, aldus Rutjens. Hij hoopt dat Van der Sande de vrijgekomen Forumzetel gaat bekleden. Van der Sande moet dan wel naar Brabant verhuizen.  

Autonoom

Zelf staat Rutjens, samen met partijgenoot Loek van Wely, op het punt geroyeerd te worden door het landelijk partijbestuur van Forum voor Democratie. Rutjens en Van Wely staan sinds kort op de kandidatenlijst voor JA21! ‘Het interesseert ons niet wat het landelijke bestuur van Forum doet en zegt’, aldus Rutjens. ‘We hebben als Forum voor Democratie in Brabant een autonoom functionerende fractie. Baudet (partijvoorzitter Thierry Baudet, red) heeft zich nooit eerder in Brabant geïnteresseerd. Wij zijn rechtstreeks gekozen, ik zelfs met voorkeurstemmen.’ Het royement heeft, zo bedoelt Rutjens te zeggen, geen gevolgen voor de Brabantse Forum-fractie. Die blijft wat Rutjens betreft in tact.

Kieswet

Of dat zo is, is vooralsnog onduidelijk. Dit punt is niet in de Kieswet geregeld, zo laat een woordvoerder van de Kiesraad weten. Daar staat weliswaar dat een door de politieke partij geroyeerd of geschorst lid zijn zetel kan behouden, omdat hij op persoonlijke titel wordt gekozen. ‘De Kieswet biedt de politieke partij dan ook geen mogelijkheden om een lid te dwingen zijn zetel op te geven.’ Op de vraag of het betreffende lid voor de partij die hem royeert in, in dit geval, de Staten kan blijven zitten, moet het reglement van orde van Provinciale Staten uitsluitsel geven, aldus de Kiesraad.

Belemmering

In het reglement van orde van de Brabantse Staten staat niet klip en klaar wat er moet gebeuren bij royement. ‘Indien boven de kandidatenlijst een aanduiding was geplaatst, voert de fractie in Provinciale Staten deze aanduiding als naam’, zo staat in het reglement. Er staat vervolgens wel welke regels bij afsplitsing gelden, maar niet wat er bij een eventueel royement moet gebeuren. ‘Ik concludeer uit deze passages dat het reglement geen belemmering vormt om de naam Forum voor Democratie te handhaven’, stelt politicoloog Hans Vollaard (Universiteit Utrecht). ‘De Statenleden van Forum willen bijeen blijven en het college en hun gedeputeerden blijven steunen, begrijp ik. Om gedoe te voorkomen zouden de Brabantse Forumleden als ‘Groep Rutjens’ kunnen verdergaan. Los het praktisch op.’ Een jurist van de provincie was gistermiddag laat niet in de gelegenheid om duidelijkheid te verschaffen. Het landelijk partijbestuur van Forum voor Democratie heeft dinsdag niet gereageerd op vragen hierover.

Brabantse afwegingen

Om die autonomie als Brabantse Statenfractie nog eens te benadrukken, heeft de fractie in december een verklaring uitgebracht, benadrukt Rutjens. Directe aanleiding was ‘het landelijke gedoe’ in de partij en de wens van verschillende Brabantse fracties om te weten hoe de Brabantse Forumfractie in de wedstrijd staat. ‘De fractie van Forum voor Democratie Noord-Brabant heeft besloten autonoom functionerend door te gaan’, aldus de verklaring van 9 december. En: ‘We blijven handelen op basis van eigen Brabantse afwegingen dus zonder dat landelijke partijdiscussies onze besluitvorming beïnvloeden. Wij dragen bestuursverantwoordelijkheid in lijn met het bestuursakkoord ‘Samen, slagvaardig en slim’.