Grote zorgen over vertegenwoordigende democratie
‘We moeten toe naar een meer participatieve democratie’, aldus voorzitter Jacques Wallage van de Raad voor het Openbaar Bestuur.
‘Er wordt ook hier een beetje bagatelliserend over gedaan, maar ik maak me grote zorgen over de vertegenwoordigende democratie.’, aldus voorzitter Jacques Wallage van de Raad voor het Openbaar Bestuur. ‘We moeten toe naar een meer participatieve democratie.’
Spanning tussen burger en politieke partij
Tijdens de door de Raad georganiseerde conferentie "Politieke partijen: revitaliseren of op zoek naar alternatieven?" in Felix Meritis in Amsterdam geven verschillende politicologen hun visie op de huidige toestand van de politieke partij. In zijn inleiding zegt Rob-voorzitter Jacques Wallage dat hij de spanning tussen burger en politieke partijen ziet groeien. ‘Zeker voor de beter opgeleide burger die liever zelf vertegenwoordiger zou zijn. Het is zaak om de verticale partijstructuur te verbinden met de horizontale dynamiek in de samenleving.’
Problemen politieke partijen ondermijnen gezag
In een video worden interviews van Wallage met landelijke vertegenwoordigers van politieke partijen getoond. Wallage vond twee verschillende tonen, een optimistische bij met name de SP en meer sombere bij andere partijen. ‘Dan gaat het over de rekruteringsproblematiek en over de vele campagneactiviteiten. Analisten zeggen dat dit het stabiele gezag van politieke partijen definitief ondermijnt.’
Regeren is reageren geworden
Wallage signaleerde ook de kwetsbaarheid van politieke partijen. ‘Regeren is reageren geworden. Met name op sociale media.’ Hij vertelt over zijn politieke leermeester Anne Vondeling die op bijeenkomsten een politieke analyse gaf van de hele voorpagina van de krant. ‘Hij gaf richting aan. Dat is wat de politiek moet doen.’
Is er nog werkelijke representatie?
Later zegt Wallage dat hij de relativering van de sprekers op de conferentie incasseert, maar blijft het toch knagen. ‘Als zo’n smalle basis een feit is, dan zal dit het gezag aantasten waarin volksvertegenwoordigers besluiten nemen. Is er dan nog wel werkelijke representatie?’
Huidige vertegenwoordiging groot probleem
Vlak voor de workshops op de conferentie kijkt Wallage toch wat zorgelijk na de vraag wat hij tot dan toe van de dag vindt. ‘Ik ga straks toch een heel duidelijk punt maken. Toen ik informateur was schreef ik in mijn dagboekje: “Het systeem is doodziek, maar de hoofdrolspelers voelen zich kiplekker.” Ik proef dat hier ook. We moeten er van doordrongen zijn dat het feit dat maar 2,5 procent van de Nederlanders lid is van een politieke partij een groot probleem is.’
Meer participatieve democratie
Wallage heeft ook ideeën om dit beeld te veranderen. ‘Alternatieven op lokaal niveau zijn bijvoorbeeld meer participatieve democratie op bepalende onderwerpen en dan niet alleen raadplegend, maar ook correctief. Meer directe democratie moet mensen beter vertegenwoordigen.’
Grote ideologieën schijnen weg te zijn. Daardoor zijn er geen uitgewogen standpunten meer maar zijn alle standpunten eclectisch te verantwoorden. Dat betekent ook dat zeggenschap en democratische inspraak per onderwerp geen oplossing bieden. Elk onderwerp zal door willekeurige meningen voor of tegen de ene keer wel en de andere niet doorgezet kunnen worden. Politiek gaan ten slotte om de macht in de maatschappij. maar de samenhang verdwijnt, net als nu. Zoals aangegeven werd in het artikel.
Misschien moeten we gewoon weer naar een serieus overwegen van ideologieën en dogma’s tegenover de dogma dat iedereen er verstand van heeft. Dat werkt namelijk niet. Dat leidt tot regeringen zonder uitgewogen visie. Want ideologieën zijn tenslotte niet voor niets uitgewogen ideeën over samenhangen in de maatschappij, toekomstige ontwikkelingen en hoe daarop verstandig geregeerd kan worden.
Het lijkt dat de ideologieën juist nu ontbreken. Hoewel, de aanpak van de kabinetten Rutte lijkt streng ideologisch. Als we de overheid kleiner maken en de mensen bevrijden van het juk van de verzorgingsstaat, dan komt tot toch nog de liberale heilstaat. Perfecte strategie. Gesloten ideologie. Jammer dat niemand die dogma’s stevig ideologisch aanpakt.