Gemeenten dreigen te stoppen met uitvoeren taken

Als er in het najaar nog geen duidelijkheid vanuit het kabinet is over voldoende budget en bevoegdheden voor gemeenten, gaat de deur naar ‘Den Haag’ dicht. Overleggen met het kabinet worden gestopt. Vanaf het voorjaar 2022 gaan gemeenten nieuwe taken, zoals de Omgevingswet en de Wet inburgering, niet uitvoeren. Ze gaan knijpen in de zorg voor ouderen en jongeren.

Te ver

Een motie van die strekking is door 98 procent van de gemeenten aangenomen. Dat gebeurde woensdag tijdens de Algemene Ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG). Het VNG-bestuur had positief geadviseerd over de motie, die door Raden in Verzet was ingediend. Uithoorn stemde als een van de weinige gemeenten tegen de motie. ‘De acties gaan te ver en gaan ten koste van onze inwoners’, stelde wethouder Hans Bouma.

Opschalingskorting

Er is na het oordeel van de arbitrage weliswaar eenmalig 1,3 miljard euro rijksgeld voor 2022 beschikbaar komen voor de jeugdzorg – naast de al eerder toegezegde 300 miljoen –, maar er moet een structurele oplossing komen, aldus de initiatiefnemers in hun motie. Het tekort op de Wmo – vooral veroorzaakt door de invoering van het Wmo-abonnementstarief – moet door het rijk worden gecompenseerd. Daarnaast moet de opschalingskorting van tafel en moeten gemeenten meer sturingsmogelijkheden krijgen.

Taken terug

Als kortom bij de kabinetsformatie niet wordt geregeld dat gemeenten via het gemeentefonds structureel over voldoende middelen kunnen beschikken en geen sturingsmogelijkheden en bevoegdheden krijgen die bij hun taken en bevoegdheden horen, worden in het najaar alle overleggen tussen VNG en rijk opgeschort. Als in het voorjaar van 2022 over geld en ruimte geen besluiten in de Tweede Kamer zijn genomen, worden taken teruggeven en/of niet aangepakt.

Energietransitie

Het gaat onder meer om de Omgevingswet, de Wet inburgering, de bouwopgave en de energietransitie. Gemeenten gaan tevens geen Wmo-hulp meer toekennen aan mensen die de hulp zelf kunnen betalen, stoppen met het onderbrengen van statushouders en niet-urgente jeugdzorg opschorten als het geld op is. De rekening voor urgente jeugdzorg wordt rechtstreeks naar het rijk gestuurd. Als het Wmo-budget op is, worden ook geen Wmo-voorzieningen meer toegekend. Bekeuringen waarvan de opbrengst naar het rijk gaat, worden niet meer uitgeschreven. Het onderhoud van schoolgebouwen gaat de ijskast in. Gemeenten zullen geen begrotingen bij de provincie meer inleveren en geen cijfers meer aan het CBS verstrekken.

Vooruit kijken

Het VNG-bestuur erkende dat de 1,3 miljard extra voor de jeugdzorg een ‘eerste grote stap is, maar we zijn er nog niet’, aldus de Rotterdamse wethouder Sven de Langen namens het VNG-bestuur. ‘We hebben stevig onderhandeld en dat blijven we doen. Tot het is geregeld doen we geen stap terug.’ Hij maakte ook duidelijk dat gemeenten niet meer hoeven te rekenen op compensatie van de tekorten op de jeugdzorg tot 2021. Het gaat om zo’n 4,4 miljard euro. ‘Dat is het resultaat van de onderhandelingen. We kijken niet meer terug, enkel vooruit.’ De afgelopen periode hebben diverse wethouders en burgemeesters laten weten wel op de aanvulling van eerdere tekorten te rekenen.