SCP: steun aardgasvrij verschilt per bevolkingsgroep

De grote meerderheid van de Nederlanders is zich bewust van de risico’s van klimaatverandering. Maar de steun voor aardgasvrije maatregelen is een stuk geringer, en verschilt tussen bevolkingsgroepen. In de uitrol van de energietransitie moeten overheden daar in hun beleid rekening mee houden.

Steun

Dat stelt het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) in zijn publicatie ‘Op weg naar aardgasvrij wonen’. Het SCP vroeg Nederlanders naar hun mening over klimaatverandering en de energietransitie en in hoeverre ze bereid zijn om te investeren in het aardgasvrij maken van hun eigen woning. Iets minder dan de helft (49%) steunt de transitie naar aardgasvrije woningen.

Kosten

Die steun is wel verschillend onder bevolkingsgroepen. Vooral onder mensen die de kosten voor verduurzaming kunnen betalen, is de steun groter. Onder mensen die financieel krapper zitten, is meer weerstand. Ook blijken jongeren meer transitiebereid dan ouderen, en vrouwen meer dan mannen. Het SCP maakt onderscheid tussen voorlopers, twijfelaars en achterblijvers.

Beleid

Die verschillen in steun voor aardgasvrije maatregelen is iets waar overheden in hun beleid rekening mee moeten houden. Gemeenten moeten eind 2021 klaar zijn met hun Transitievisie Warmte, waarin ze aangeven op welke manier en welke termijn ze de eigen gemeente in 2050 aardgasvrij willen krijgen. Voor verschillende groepen is een andere aanpak nodig, bepleit het SCP. ‘Belangrijk is overigens ook om te benoemen dat de verschillen die we in deze studie zien, bijvoorbeeld op basis van leeftijd en opleiding, het waarschijnlijk maken dat voorlopers en achterblijvers zich niet door dezelfde factoren laten motiveren of tegenhouden. Dat anderen de voorlopers op termijn zullen volgen is dus geen gegeven. Zo zien we dat ouderen en mensen die alleen wonen een hogere kans hebben om tot de groep ‘aarzelende achterblijvers’ te behoren dan tot de groep ‘twijfelaars’. Ouderen hebben mogelijk een andere blik op de toekomst. Als je bijvoorbeeld niet weet hoe lang je nog in je huidige woning blijft wonen, ben je naar verwachting terughoudender met investeren in woningverduurzaming.’

Voorlopers

Het SCP waarschuwt voor te eenzijdige oplossingen, zoals het stimuleren van initiatieven van voorlopers als positief voorbeeld voor twijfelaars. Dat kan zeker een positief effect hebben, maar ‘tegelijkertijd kleeft er een risico aan een aanpak die zich vooral op het faciliteren van de voorlopers richt. Het wordt hen die het al makkelijk hebben, nog makkelijker gemaakt om van het aardgas af te gaan. Terwijl anderen, die soms zelfs met subsidies niet de mogelijkheid hebben om hun woning aardgasvrij te maken, hierdoor mogelijk minder kans krijgen.’

Benaderingen

Er zijn volgens het planbureau ook andere benaderingen mogelijk, zoals je afvragen wie er op een bepaald moment het meeste baat heeft bij een aardgasvrije woning. ‘Als we de kwaliteit van de woning bijvoorbeeld zouden vooropstellen, dan is wellicht eerder een aanpak wenselijk waarbij juist burgers prioriteit krijgen die moeite hebben hun woning te verduurzamen. Zulke overwegingen verdienen een plek in het bredere debat over de transitie naar aardgasvrije woningen.’