‘Scheiding toezicht en handhaving succesvol’

Sinds 2015 is de DCMR Milieudienst Rijnmond de enige omgevingsdienst die toezichthoudende taken en strafrechtelijke handhaving heeft gescheiden. Toezichthouders doen de inspecties en boa’s zitten fulltime op handhaving. Die scheiding werpt zijn vruchten af, al zijn er nog wel ‘aandachtspunten’.

Versnippering
Dat meldt het platform ToeZine. Tot 2015 waren boa’s bij de DCMR zowel handhaver als toezichthouder. Zij waren verantwoordelijk voor zowel bestuursrechtelijke als strafrechtelijke handhaving. De ervaring leerde dat deze combinatie niet optimaal werkte. Het zorgde voor een versnippering aan kennis en vaardigheid onder de boa’s. De hoeveelheid tijd die een boa aan strafrecht besteedde was afhankelijk van hoe belangrijk zijn leidinggevende strafrecht vond. Die versnippering maakte het ook lastig om aan de eisen van de Landelijke Handhavingstrategie (LHS) te voldoen. Die was in 2014 juist ingesteld om landelijke uniformiteit in bestuurs- en strafrechtelijke handhaving te waarborgen.

Scheiding taken
De omgevingsdienst DCMR besloot daarom om toezichthoudende en handhavende taken te scheiden en te kiezen voor fulltime boa’s. De inspectietaken liggen bij de toezichthouders. Als een bedrijf na een inspectie niet aan de regels blijkt te voldoen kunnen zij bestuursrechtelijk handhaven met bijvoorbeeld een dwangsom. Als zij daar strafbare feiten constateren schakelen zij een boa in die op zijn beurt een strafrechtelijk onderzoek instelt en eventueel proces-verbaal opmaakt en dit naar het OM stuurt.

Meer focus
Deze taakverdeling maakt het onderscheid tussen bestuurs- en strafrechtelijk optreden duidelijker voor DCMR-medewerkers en ondertoezichtstaanden, merkt René Klouwens, teamleider Opsporing bij de DCMR, op in ToeZine. De boa’s hebben uitgebreide kennis van strafrecht en omdat ze dicht bij elkaar in het gebouw zitten steken juristen en toezichthouders ook nog wat van hen op en vice versa. De toezichthouders konden zich meer focussen op betere verslagen van hun inspecties die de grondslag vormen voor zowel een strafrechtelijk proces als een bestuursrechtelijke sanctie. Hoe vaker toezichthouders een verslag maken, hoe beter die worden.

Geen tijd voor bredere signalen
Voor de boa’s is het fijn dat ze zich fulltime alleen op complexe dossiers hoeven te richten, vertelt Klouwens. Van boa’s van andere omgevingsdiensten hoort hij dat ze worstelen met de dubbele taak van toezichthouder en handhaver. Een risico van het werken als aparte groep is dat de boa’s zich te veel gaan afzonderen. Dat zou weer ten koste gaan van de kwaliteit van het toezicht. Daarom gaan boa’s vaak mee op inspectie met toezichthouders. Een ander aandachtspunt is dat zij meer tijd aan meer zaken kunnen besteden, waardoor er nog steeds geen tijd is voor het opvangen van bredere signalen. Ze handelen meer strafrechtelijke zaken af, maar kunnen geen trends in kaart brengen.

Serieus inzetten op strafrecht
Het wil dus niet zeggen dat dit de enige juiste aanpak is, maar Klouwens stipt wel aan dat de omgevingsdiensten zich hebben geconformeerd aan de LHS en dus ook serieus moeten inzetten op strafrecht. Daar moeten gemeenten en provincie, waar omgevingsdiensten voor werken, nog van worden overtuigd. De DCMR blijft ook de opendeurencultuur stimuleren, zodat toezichthouders en boa’s geen drempel voelen om bij elkaar binnen te stappen. Verder moet iedereen erop toezien dat alle processen goed op elkaar aansluiten. Volgens Klouwens los je een milieuprobleem niet op door enkel fulltime boa’s in te zetten. Daarvoor zijn bestuursrecht, strafrecht, voorlichting, gedragsinterventies en gesprekken met bedrijven nodig. ‘Juist het samenspel van onze sancties leidt tot betere naleving van milieueisen.’