Klagen over rijksambtenaar moet eenvoudiger

Er moet een centrale doorverwijspagina komen waarlangs externen een melding kunnen doen over vermoede integriteitsschendingen, zoals ongewenste omgangsvormen of seksuele intimidatie, van rijksambtenaren van alle departementen. Dat schrijft minister Kajsa Ollongren van Binnenlandse Zaken aan de Tweede Kamer. Ook laat ze de interne behoefte aan een extern vertrouwenspersoon onderzoeken.

Laagdrempelig meldpunt
Via de site rijksoverheid.nl kan ‘eenieder’ klachten indienen over de rijksoverheid. Deze ‘postbus’ wordt ook beschouwd als algemeen centraal meldpunt voor externen. De klacht wordt afgehandeld door het departement waartegen de klacht is gericht. Het schort echter aan de bekendheid van dit meldpunt. Daarbij verschilt de aanpak van de ministeries onderling sterk, wat voor ongewenste onduidelijkheid kan zorgen. Een makkelijk vindbare, centrale doorverwijspagina, waarop informatie en mogelijkheden over het melden van vermoede integriteitsschendingen en klachten over ongewenste omgangsvormen overzichtelijk zijn weergegeven, kan uitkomst bieden. Het ministerie van BZK bekijkt met het ministerie van Algemene Zaken mogelijkheden voor het opzetten van een centrale doorverwijspagina, waar ook externen zich eenvoudig kunnen bewegen. 'De route moet laagdrempelig, eenvoudig en glashelder zijn.'
De minister heeft al een inventarisatie laten doen van meldpunten voor externen bij de ministeries.

Onafhankelijk vertrouwenspersoon
In dezelfde brief kondigt Ollongren twee onderzoeken aan omtrent vertrouwenspersonen binnen de rijksoverheid. Zij doet dit nadat GroenLinks-Kamerlid Nevin Özütok tijdens de begrotingsbehandeling van het ministerie aandacht vroeg voor de positie van de onafhankelijke vertrouwenspersoon. Zij wilde weten of de minister bereid is een onafhankelijke vertrouwenspersoon voor de rijksoverheid in te stellen die mogelijk buiten de organisatie kan worden geplaatst. Ollongren beloofde te zullen onderzoeken of daar aanwijzingen voor zijn en de Kamer ook te informeren over de positie van de vertrouwenspersoon. Ook betrekt ze een rijksbrede escalatiemogelijkheid voor interne melders in het onderzoek.

Externe vertrouwenspersoon al mogelijk
De minister noemt een onafhankelijk functionerende vertrouwenspersoon essentieel voor een veilige werkplek en onmisbaar in een goed stelsel van integriteitsvoorzieningen. Ze vindt het heel belangrijk dat de vertrouwenspersoon geen nadelige gevolgen ondervindt van zijn taakoefening, zodat deze volledig onafhankelijk kan functioneren. Elk ministerie heeft momenteel een centrale integriteitscoördinator en een netwerk van onafhankelijke vertrouwenspersonen decentraal in de organisatie. Het gaat om zowel vertrouwenspersonen integriteit als om vertrouwenspersonen ongewenste omgangsvormen. Meestal liggen beide rollen bij één persoon. Bij grotere organisaties zijn er meer vertrouwenspersonen omwille van de toegankelijkheid op de werkvloer. De minister wijst erop dat het al mogelijk is een functionaris van een andere organisatie te benoemen als vertrouwenspersoon. Enkele ministeries maken daar al gebruik van.

Spagaat
Een van de twee onderzoeken die de minister aankondigt om het perspectief van de medewerkers op het functioneren van de vertrouwenspersoon in beeld te brengen is naar (aanvullende) behoeften aan beschikbaarheid van onafhankelijke vertrouwenspersonen. Uit eerder onderzoek (in 2013) bleek dat de vertrouwenspersoon zich in een spagaat kan bevinden tussen het belang van degene die een beroep op hem of haar doet en het organisatiebelang. Vaak is de rol van vertrouwenspersoon een taak van een medewerker naast de normale werkzaamheden. Via een behoeftepeiling moet duidelijk worden wat de wensen en behoeften zijn van vertrouwenspersonen bij het rijk. De hoofdonderwerpen van de peiling zijn onafhankelijkheid, vakbekwaamheid en toegankelijkheid. Expliciet wordt erin meegenomen hoe de vertrouwenspersonen zelf aankijken tegen een aanvullende vertrouwenspersoon die vanuit een andere organisatie de rol van vertrouwenspersoon uitvoert.