'Jongeren moeten goed op beslissingen pensioenen letten'

Er worden fundamentele beslissingen genomen over de pensioenen. Op dit moment spreken sociale partners af hoe het oude pensioenstelsel zal worden omgezet in het nieuwe. Volgens sommige mensen zijn jongeren al bij voorbaat slechter af. Volgens Bas Jacobs, hoogleraar economie aan de Erasmus Universiteit, is het te vroeg om dat te zeggen. Maar ze moeten wel heel goed opletten.

Verdeling

‘De crux is dat pensioenen een zero-sum game zijn: wat de een krijgt, krijgt de ander niet’, zegt Jacobs. Hoe die verdeling bij pensioenen plaatsvindt, wordt bepaald door de toezichtregels (waarbij nu de gevreesde rekenrente bepalend is). In het nieuwe pensioencontract kijkt men op een nieuwe manier naar hoe de pensioenen verdeeld worden, waarbij de rekenrente wordt vervangen door het projectierendement.

Onzekerder

‘Het projectierendement ligt hoger dan de rekenrente en dat betekent dat er sneller kan worden geïndexeerd, maar in het nieuwe pensioenstelsel zijn de pensioenen ook onzekerder geworden.’ In goede tijden gaat het pensioen makkelijker omhoog en in slechte tijden makkelijker omlaag. ‘Volgens mij is dit een verbetering ten opzichte van het huidige systeem. De fictie van een gegarandeerd pensioen wordt losgelaten. Maar we moeten wel uitkijken dat in goede tijden wel wordt uitgekeerd maar in slechte tijden niet wordt gekort.’

Kruissubsie verdwijnt

Bij het omzetten van het huidige systeem naar het nieuwe systeem gebeurt echter nog iets: de doorsneepremie, waarbij iedereen hetzelfde betaalt ongeacht de leeftijd, verdwijnt. ‘In het huidige systeem zit een subsidie van jong naar oud en die valt eruit.’ Dat is gunstig voor jongeren, want die betalen nu eigenlijk te veel. Maar de ouderen verliezen deze ‘kruissubsidie’ en dat is een probleem.

Eerlijke verdeling

Pensioenfondsbesturen moeten beslissen hoe ze dit probleem oplossen. Mogelijk worden de lasten bij jongeren neergelegd. ‘Het is cruciaal dat zij hierbij goed opletten’, benadrukt Jacobs. ‘De beslissingen over het omzetten bepalen of zij wel of niet de pineut worden. Dat is waarom minister Koolmees (Sociale Zaken, D66) heel wat toezicht heeft gezet op de afspraken die worden gemaakt bij de overgang naar het nieuwe systeem: zodat er een eerlijke verdeling wordt gemaakt tussen generaties.’

Ongedekte rekening

Tot slot is het volgens Jacobs een groot probleem dat er een sprake is van een ongedekte rekening. ‘Jarenlang is er meer beloofd dan dat er kan worden uitgekeerd. Mensen rekenen op prijsindexatie, terwijl er al jaren niet is geïndexeerd en ook niet kan worden zolang de dekkingsgraden zo laag zijn. Dat maakt de omzetting zo lastig: die ongedekte rekening komt direct naar boven.’ Het is te vroeg om te zeggen dat de nieuwe verdeling slecht is voor jongeren, maar ze moeten de afspraken die hun pensioenfondsen gaan maken goed in de gaten houden.