Filosofie voor experimenten

Door overheden, bewoners, bedrijven en instellingen wordt steeds vaker geëxperimenteerd op onderwerpen zoals leefbaarheid in de buurt, duurzame energie en zorg. Ze kunnen gezien worden als een nieuwe manier van sturen in het publieke domein. Er wordt echter niet altijd op een systematische manier geëxperimenteerd. 

In het boek ‘Experimenteel Bestuur’ van Urban Futures Studio van de Universiteit Utrecht wordt een sturingsfilosofie van experimenteel bestuur uit de doeken gedaan; een denkwijze voor het systematisch experimenteren en leren in het publieke domein.

Experimenteren en leren moet op drie niveaus plaatsvinden, stelt auteur Suzanne Potjer in haar boek: lokaal, horizontaal en verticaal. Alleen dan kunnen ‘experimenten daadwerkelijk verandering teweegbrengen, en kunnen we van mogelijke, naar haalbare, naar gangbare vernieuwingen gaan’, aldus Potjer, die twee jaar onderzoek deed naar diverse experimenten in binnen- en buitenland zoals de ‘Proeftuinen Aardgasvrije Wijken’ en de ‘City Deals’.

Op het lokale niveau vormen experimenten het vertrekpunt van experimenteel bestuur. ‘Daar werken mensen in concrete praktijken samen om van mogelijke ideeën, haalbare vernieuwingen te maken’, aldus Potjer in haar boek. Naast haalbaar moeten vernieuwingen ook gangbaar worden. Individuele experimenten moeten worden verbonden met het bredere systeem. ‘Op het horizontale niveau, betekent het dat experimenten worden verbonden met elkaar, zodat ze elkaar kunnen versterken en van elkaar kunnen leren.’ Op het verticale niveau moeten de experimenten worden verbonden met de institutionele wereld, ‘zodat instituties de goede voorwaarden kunnen scheppen voor experimenten, en hun lessen kunnen aangrijpen voor institutionele verandering.’