Experts ict willen BIT houden

Plaatjes

Een opmerking van Chris Verhoef, wetenschappelijk adviseur van het BIT, spreekt boekdelen over de ict-cultuur bij de rijksoverheid. ‘Ik had graag wat plaatjes op een scherm willen laten zien bij mijn betoog, maar ik hoor net dat dat niet kan. Na de verbouwing misschien wel.’ De renovatie van het Binnenhof zal volgens de huidige planning pas in 2026 klaar zijn.

Elias
De Kamercommissie BZK heeft een aantal ervaringsdeskundigen van it-bedrijven met ervaring bij de overheid, en een aantal (voormalige) ambtenaren met ervaring in automatiseringsprojecten uitgenodigd om te praten over hoe de rijksoverheid het grote faalgehalte van it-projecten kan terugbrengen. Sinds het rapport van de commissie Elias in 2014 is het BIT opgericht om ict-projecten door te lichten en eventueel te adviseren ermee te stoppen. Sinds de oprichting van BIT zijn een aantal grote projecten fors aangepakt of stilgelegd. Maar Bit heeft maar een mandaat van 5 jaar, met een mogelijke verlenging van 2 jaar. Het ministerie van BZK liet de kamer onlangs weten dat die verlening er waarschijnlijk niet komt. Het toetsen van grote ict-projecten komt dan te liggen bij de chief information officers (cio’s) van de ministeries.

Permanent
Volgens Verhoef is het niet verstandig om het toetsingsbureau nu alweer op te heffen. Daardoor verdwijnt opnieuw kennis bij de overheid, en die is juist hard nodig. Hij pleit ervoor om het BIT permanent te maken. ‘Het BIT is geen oplossing, maar wel een hefboom. Ik merk bij overheidsorganisaties dat er veel serieuzer naar een project wordt gekeken als het BIT wel eens langs kan komen. Bit heeft gezorgd voor veel meer transparantie. Als die transparantie wegzakt, dan gaan we weer door op de weg die we al 30 jaar nemen.’ Volgens Verhoef is het beter om het BIT weg te halen bij Binnenlandse Zaken en een zelfstandig bestuursorgaan te maken.

Plasje
Met name de vertegenwoordigers van de marktpartijen laten tijdens de hoorzitting weinig heel van de bedrijfscultuur van de overheid als het om het beheren van grote ict-projecten gaat. Volgens Gerard Klein-Bluemink, eigenaar van VX Company, begint de ellende al bij het proces van ontwerp. ‘Er is een bovenmatig gebrek aan slagvaardigheid, en er zijn een hele hoop mensen die hun plasje willen doen. Al er dan overeenstemming is, dan komen de budgetten en moet er geld gevonden worden. En als je dat geld er eindelijk is komt de volgende ramp: Europees aanbesteden. Dan is er maar één criterium: de goedkoopste krijgt het. Is het dan vreemd dat goedkoop duurkoop wordt?’

Screening
Als een project eenmaal is gegund, gaat het ingehuurde bedrijf nog niet aan de slag. ‘Dan gaan we de screeningstrajecten in. Als je iemand op detacheringsbasis bij de overheid wilt plaatsen, dan betekent het dat je 2 a 3 maanden door een screeningsproces heengaat.’ Tijdens de uitvoering van een project is het halen van een deadline niet eens zo belangrijk. ‘Belangrijker is of iemand er op kan worden aangesproken.’

Bedrijfsleven
De conclusies uit de commissie Elias gaan volgens een aantal van de ict-specialisten al niet ver genoeg, maar er is bovendien maar weinig van geleerd. En dat is het grote verschil met het bedrijfsleven, ziet Hans van de Kooij, directeur van de Caesar-groep: ‘in bedrijven worden misschien wel veel meer fouten gemaakt. Maar daar leren ze ervan.’