Bram Verschuere: ‘Bedrijfsmatige aanpak schiet te kort’

In korte minicolleges van ongeveer 8 minuten bespreken hoogleraren bestuurskunde uit Nederland en Vlaanderen wat de corona-crisis betekent voor de bestuurswetenschap en omgekeerd wat de bestuurswetenschap betekent voor het begrip van de crisis en voor handelingsgevolgen. Het betreft een initiatief van de Vereniging voor Bestuurskunde (VB).

Bram Verschuere, hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit van Gent, verkent de relatie tussen de overheid en het maatschappelijk middenveld en hoe die mede dankzij Covid-19 extra onder druk is komen te staan. Hij legt uit dat het maatschappelijk middenveld van oudsher een aantal belangrijke rollen vervult: ze werkt als maatschappelijke radar en antenne, ze is dienstverlener, en ze is de hoeder van publieke waarden. Dat neemt niet weg dat de relatie aan veranderingen onderhevig is geweest: het politiek primaat en politieke sturing zijn dominanter geworden; de dienstverlening is bedrijfsmatiger geworden.

Ten tijde van de Covid-19-crisis worden de grenzen van die veranderingen extra duidelijk. De overheid kan het niet alleen, politieke sturing vraagt om krachtige advisering, maar waar is de stem van maatschappelijke groepen? De plaats voor het maatschappelijk middenveld aan de beleidstafel blijft angstvallig leeg, constateert hij.

Intussen laat dienstverlening in de frontlinie, zoals in de zorg, volgens hem zien dat een bedrijfsmatige aanpak vergaand te kort schiet. Ook die zachte sector is de laatste decennia niet aan de dans kunnen ontspringen van New Public Management waarin alles eng efficiënter moest. ‘Het is duidelijk geworden dat je relationele dienstverlening niet volledig in bedrijfsmatige context kan aanbieden’, zegt hij. Burgers kunnen weliswaar veel zelf, maar ook daar zitten grenzen aan: mondkapjes maken is een ding, thuisonderwijs verzorgen is iets anders. Dit alles vraagt volgens Verschuere om hernieuwde relaties tussen overheid en de ‘civil society’, zoals participatieve beleidsculturen, met oog voor de reële noden en vragen van mensen, minder microsturing en meer sociaal ondernemerschap en burgers als mede-eigenaren van de aanpak van problemen.