Het is hier al vaker gezegd. Dé leeropgave in overheidsland zit ‘m in het dieper analyseren van de problemen die we willen oplossen. In het vermijden van onze ‘copy-paste’-achtige neigingen. Minder ‘grote stappen, snel thuis’ en veel, veel meer onderzoek, analyse en uitstel van onze conclusies tot we écht weten waar het aan schort.

Wie denkt dat je alleen in overheidsland maatschappelijk relevant werk kunt verrichten die heeft het mis! De wicked problems in onze samenleving worden steeds vaker te lijf gegaan door creatieve do-gooders met interessante business-modellen. Door jonge startup founders zoals bijvoorbeeld Daan Weddenpohl van de gratis leenmarktplaats Peerby. In de zomer van 2012 startte hij zijn ‘deel je spullen eens wat vaker met je buren’-website met als belangrijkste drijfveer om iets slims te doen tegen de verspilling in de wereld.

Roep in overheidsland momenteel voor de grap eens heel hard ‘hoe gaan we met de Omgevingswet?!’ Ik durf te wedden dat hardgrondig gekreun en somber gemompel je ten deel valt. Ook zullen sommige collega’s je met een ‘je ne sais quoi’ blik aankijken want …‘ils ne savent quoi’.

Luisteren Oplossen en Leren – dat is wat de overheid in het algemeen en gemeente-ambtenaren in het bijzonder, veel meer zouden moeten doen. Arre Zuurmond, ombudsman metropool Amsterdam, is hiervan diep overtuigd. En hij heeft recht van spreken. Met zijn zeer actieve klachten-aanpak staat hij, vaak met de betrokken ambtenaren erbij, letterlijk op de stoep bij stadsbewoners. Bij mensen die een probleem hebben met de gemeente. En daar op die stoep valt voor overheidsdienaren heel wat te leren. Tenminste, als zij zo’n klacht kunnen zien als een leersignaal uit de samenleving.

Afgelopen maand publiceerde het kabinet-Rutte III haar regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst. Na een korte inleiding bestaat de tekst uit 611 bullets aan beleidsvoornemens en intenties, zich uitstrekkend over meer dan 50 pagina’s. Het regeerakkoord is daarmee een illustratie van de onweerstaanbare opkomst van de bullet-tekst, dat zijn teksten zonder versiering die staccato de lezer van zo concreet mogelijke informatie voorzien. Geen uitweiding, ideologische of theoretische bespiegeling, maatschappelijke context of geschiedenis, alleen maar de naakte informatieve kern.

De nieuwe publiekslieveling voor organisatieontwikkeling is te vinden in Amsterdam Zuid. Daar bevindt zich namelijk de hoofdvestiging van een organisatie waar in veranderkundig opzicht zo’n beetje álles aan klopt. Spirit Jeugdzorg. Hun verhaal – zo zeggen ze er zelf gelukkig meteen bij – is er geen één van ‘copy paste en dan klopt het ook allemaal bij u in de toko’. Ze dóén gewoon dingen die heel erg passen bij de doelgroep waar hun werk zich op richt. De jeugd van tegenwoordig. En juist dát maakt deze organisatie zo effectief en hun verhaal zo aanstekelijk.

‘Het college heeft de raad in zijn kaderstellende rol geschoffeerd,’ vindt Christel van ‘t Pad (PvdA). Terwijl bij de andere fracties de raadsleden kordaat en met de kin omhoog knikken, wordt wethouder Teus Meijdam wit om de neus. De gemeenteraad van Leerdam gaat een spannende vergadering tegemoet

Hét werkzame ingrediënt vinden in verander- en leertrajecten, dat is mijn quest van dit moment. En wie kan daar nu meer over vertellen dan een échte oude rot in het leer- en ontwikkelvak: Cock Brink. Als leidinggevende én als externe adviseur bij overheden heeft hij aan den lijve ondervonden wat wel en wat niet werkt. En belangrijker nog – wat er op lange termijn echt beklijfd. Verrassend genoeg blijkt hij – als extern adviseur – het meest onder de indruk van het effect dat juist ínterne leer- en ontwikkelinstituten weten te sorteren. Dat dit geen appeltje eitje is, daarover is deze ‘frisse oude rot’ ook meer dan duidelijk.