Luisteren Oplossen en Leren – dat is wat de overheid in het algemeen en gemeente-ambtenaren in het bijzonder, veel meer zouden moeten doen. Arre Zuurmond, ombudsman metropool Amsterdam, is hiervan diep overtuigd. En hij heeft recht van spreken. Met zijn zeer actieve klachten-aanpak staat hij, vaak met de betrokken ambtenaren erbij, letterlijk op de stoep bij stadsbewoners. Bij mensen die een probleem hebben met de gemeente. En daar op die stoep valt voor overheidsdienaren heel wat te leren. Tenminste, als zij zo’n klacht kunnen zien als een leersignaal uit de samenleving.

Afgelopen maand publiceerde het kabinet-Rutte III haar regeerakkoord Vertrouwen in de toekomst. Na een korte inleiding bestaat de tekst uit 611 bullets aan beleidsvoornemens en intenties, zich uitstrekkend over meer dan 50 pagina’s. Het regeerakkoord is daarmee een illustratie van de onweerstaanbare opkomst van de bullet-tekst, dat zijn teksten zonder versiering die staccato de lezer van zo concreet mogelijke informatie voorzien. Geen uitweiding, ideologische of theoretische bespiegeling, maatschappelijke context of geschiedenis, alleen maar de naakte informatieve kern.

De nieuwe publiekslieveling voor organisatieontwikkeling is te vinden in Amsterdam Zuid. Daar bevindt zich namelijk de hoofdvestiging van een organisatie waar in veranderkundig opzicht zo’n beetje álles aan klopt. Spirit Jeugdzorg. Hun verhaal – zo zeggen ze er zelf gelukkig meteen bij – is er geen één van ‘copy paste en dan klopt het ook allemaal bij u in de toko’. Ze dóén gewoon dingen die heel erg passen bij de doelgroep waar hun werk zich op richt. De jeugd van tegenwoordig. En juist dát maakt deze organisatie zo effectief en hun verhaal zo aanstekelijk.

‘Het college heeft de raad in zijn kaderstellende rol geschoffeerd,’ vindt Christel van ‘t Pad (PvdA). Terwijl bij de andere fracties de raadsleden kordaat en met de kin omhoog knikken, wordt wethouder Teus Meijdam wit om de neus. De gemeenteraad van Leerdam gaat een spannende vergadering tegemoet

Hét werkzame ingrediënt vinden in verander- en leertrajecten, dat is mijn quest van dit moment. En wie kan daar nu meer over vertellen dan een échte oude rot in het leer- en ontwikkelvak: Cock Brink. Als leidinggevende én als externe adviseur bij overheden heeft hij aan den lijve ondervonden wat wel en wat niet werkt. En belangrijker nog – wat er op lange termijn echt beklijfd. Verrassend genoeg blijkt hij – als extern adviseur – het meest onder de indruk van het effect dat juist ínterne leer- en ontwikkelinstituten weten te sorteren. Dat dit geen appeltje eitje is, daarover is deze ‘frisse oude rot’ ook meer dan duidelijk.

In de gemeente Den Haag geldt een zogenaamd generatiepact. Ambtenaren kunnen na hun zestigste teruggaan naar 60 procent van hun uren, krijgen 80 procent uitbetaald en hun pensioenopbouw blijft 100 procent. Het biedt de gemeente Den Haag de ruimte om jonge mensen in dienst te nemen. De regeling wordt in Den Haag als een succes gezien en is tot 2019 verlengd. Maar loopt de gemeente Den Haag met het generatiepact nu voor of achter op maatschappelijke ontwikkelingen?

Ze staan inmiddels stevig op de kaart; de twintig Amsterdamse gebiedsmanagers die twee jaar geleden in deze spiksplinternieuwe functie begonnen. Ze hadden destijds alleen nog een ‘papieren’ idee over wat deze functie van hen zou vragen. Inmiddels zijn ze gepokt en gemazeld door het werk in de gebieden ‘maar gewoon te gaan doen’. Én, door goed gebruik te te maken van een leerprogramma dat toen speciaal voor ze is opgezet. Wat hen dat heeft opgeleverd? Naast verscherpte inzichten en ‘upgespice-te’ procesvaardigheden is vooral hun onderlinge groepsgevoel er enorm door versterkt.