Utrechtse ambtenaren als vliegende kiep

In vergelijking tot werknemers in het bedrijfsleven zijn gemeenteambtenaren honkvast. Daar moet verandering in komen. Tien gemeenten in de regio Utrecht wisselen daarom onderling personeel uit.

Stel dat je op zich erg tevreden bent met je werk, maar dat je na ruim twaalf jaar toch wel zin hebt om ergens anders te kijken. Wat doe je dan? Ontslag nemen is een te rigoureuze optie, want ja, je hebt eigenlijk niets te klagen over je huidige baan. Een tijdelijke klus bij een andere organisatie, dat zou wel wat zijn. Het project ‘Slim met Switch’, waaraan tien gemeenten in de regio Utrecht meedoen, biedt uitkomst.

Simone van der Marck, gemeentesecretaris in Woudenberg, vindt Slim (Samen Leverancier in Mobiliteit) met Switch een mooie aanvulling op de eigen interne mogelijkheden voor medewerkers om ‘nieuwe rollen en taken’ te vervullen. ‘Door dit project krijgen mensen meer kansen om zich te ontwikkelen.’ Zeker voor een kleine gemeente als Woudenberg is dat aantrekkelijk, zegt Van der Marck.

Goedkoper
Anneke van Londen, werkzaam bij de gemeente Leusden, is de bedenker en projectleider van Slim met Switch. Zij heeft het project in 2015 opgezet ‘vanuit een financiële gedachte’. ‘In Leusden moesten we acht ton bezuinigen en zeker als kleine gemeente ben je dan kwetsbaar. Wanneer een ambtenaar met specifieke kennis vertrekt, vang je dat niet zomaar op binnen je eigen organisatie. Dan kom je meestal uit bij externe krachten van de bekende bureaus, waar je gauw 100 tot 150 euro per uur voor betaalt.’

Dat moet goedkoper kunnen, dacht Van Londen. ‘Als we in de regio nou eens een eigen bureautje zouden opzetten waar gemeenten specifieke kennis kunnen inhuren voor zo’n 60 euro per uur, zouden we een hoop geld kunnen besparen.’ Maar het bleek in de praktijk lastig. De initiatiefnemers liepen tegen allerlei juridische problemen aan, van een btw-verplichting tot vennootschapsbelasting. ‘Het was zo complex dat we externe adviseurs moesten gaan inhuren. De wet- en regelgeving maakte het simpelweg onmogelijk om een eigen bureau op te zetten’, zegt Van Londen.

Frisse blik
Toch had het idee van personeelsuitwisseling wortel geschoten bij de op dat moment betrokken gemeenten (Amersfoort, Leusden, Nijkerk, Soest, Woudenberg en Zeist). Van Londen: ‘Uit je comfortzone komen is altijd goed, zeker als je jaren bij dezelfde organisatie zit. Al was het maar omdat sommige functies op termijn gaan verdwijnen; misschien zijn de klantcontactcentra over tien jaar wel helemaal gedigitaliseerd. Dan is het goed als je nu al gaat kijken wat je nog meer kan en wat je leuk vindt.’ Als een ambtenaar al tientallen jaren bepaalde werkzaamheden verricht en iedereen tevreden is, hoeft zo’n medewerker natuurlijk niet per se ergens anders te gaan kijken, zegt gemeente­secretaris Van der Marck. ‘Maar soms vinden de collega’s of de leidinggevenden dat het helemaal niet zo goed gaat. Dan kan een frisse blik bij een andere ­organisatie helpen.’

In februari 2016 ging de gezamenlijke ‘klussenbank’ van start. Daar kunnen
de deelnemende gemeenten klussen aanbieden én om specifieke kennis vragen. Globaal mogen de klussen drie tot zes maanden duren en is het de bedoeling dat de ambtenaren er zes tot twaalf uur per week aan werken.

Laagdrempelig
De uitwisseling moet volgens Van Londen ‘laagdrempelig’ zijn. Zo wordt er gewerkt met gesloten beurzen; het aanbieden en vragen van de zogeheten ‘klusseniers’ gaat op basis van goed vertrouwen. ‘Iedere gemeente begrijpt dat je niet alleen maar kan nemen.’ Als veel medewerkers klussen buiten de deur doen, moet je zorgen dat je ook mensen binnenhaalt, vindt Van der Marck. ‘Het is de bedoeling dat het een treintje wordt. Als iemand bij een andere gemeente een klus gaat doen, komt er een plek vrij. Die wordt idealiter opgevuld door een andere klussenier.’ 

Lees het volledige artikel in Binnenlands Bestuur nr. 19 van deze week (inlog)