Pestende ambtenaren kunnen financieel worden gestraft

Het loon van een pestende ambtenaar kan worden ingehouden. Zo staat er in de rechtspositieregeling van Rijksambtenaren bijvoorbeeld dat er maximaal een half maandsalaris kan worden ingehouden. Individuele overheidswerkgevers hebben ook de ruimte om dit soort maatregelen te nemen. Dat blijkt uit antwoorden van minister Plasterk op Kamervragen naar aanleiding van een artikel dat onlangs op Binnenlands Bestuur verscheen.

Crisis

De Kamerleden Kerstens en Fokke (PvdA) eisten opheldering van de minister over dit verhaal. Daarin werd gesteld dat ambtenaren over het algemeen grotere pestkoppen zijn dan gemiddeld. ‘Dit komt onder meer door de politieke omgeving waarin ze werken, maar ook door de crisis. Onveilig gevoel versterkt de neiging tot pesten,’ vertelt Laura Willemse van de stichting Pesten op de Werkvloer. Internationaal onderzoek wijst echter uit dat er nóg een belangrijke oorzaak is. Ambtenaren zijn door hun geringe mobiliteit simpelweg tot elkaar veroordeeld.

 
Gouden kooi 

Ambtenaren lopen zelfs bijna vijf keer zoveel kans op pesten op het werk dan ieder andere werknemer concludeerde onderzoeker, Guy Notelaers van de Universiteit van het Noorse Bergen.  ‘Uit mijn onderzoek blijkt dat ambtenaren tot de grootste risicogroep behoren om gepest te worden,’ vertelt hij in het magazine van Pesten op de Werkvloer.  ‘Misschien komt dat omdat ze bij wijze van spreken opgesloten zijn in een gouden kooi: ze worden vrij goed betaald, hebben werkzekerheid en genieten van uitgesteld loon in de vorm van pensioen.’

Sancties
Sancties voor pestende ambtenaren zijn er wel degelijk, oppert de minister. 'Ambtenaren zijn wettelijk verplicht zich als een goed ambtenaar te gedragen. Doen zij dat niet, dan kunnen zij disciplinair worden gestraft. (...) De disciplinaire straffen variëren van een schriftelijke berisping tot strafontslag. Ook financiële maatregelen zijn mogelijk.  (...) Elke overheidsorganisatie heeft hier ook zijn eigen verantwoordelijkheid in en elke situatie betreffende pesten is anders. Daarom leg ik overheidsorganisaties niet van bovenaf op hoe om te gaan met het (financieel) straffen van pestende ambtenaren, gedragsregels of de pestcultuur.' 

Niet herkenbaar
Minister Plasterk herkent de uitkomsten van de onderzoeken overigens niet in de dagelijkse praktijk, zo laat hij weten. ‘Er is mij geen Nederlands onderzoek bekend dat specifiek gericht is op de oorzaken van pesten onder ambtenaren. Meerdere factoren zijn van invloed op het ontstaan van pesten. Uit TNO- onderzoek blijkt dat het in de werksituatie gaat om factoren als; de organisatie van werkprocessen, de stijl van leidinggeven, de organisatiecultuur, de communicatie, de taakverdelingen en structurering van werkprocessen en werkdruk.’

Omgekeerd
En ook wat betreft het veronderstelde verband tussen baanzekerheid en de toename van pesten komt hem niet bekend voor. Sterker nog, hij beweert zelfs het omgekeerde. ‘Uit internationaal onderzoek blijkt dat hoe groter de zekerheid op een baan is, hoe kleiner het risico op ongewenst gedrag. Zoals ik aangaf bij vraag twee, zijn meerdere factoren van invloed op het ontstaan van pesten. Ik zie het bespreekbaar maken van pesten en het met elkaar vast stellen van gedragsregels als belangrijkste insteek voor individuele overheidsorganisaties om pestgedrag op de werkvloer aan te pakken,’ aldus de minister.