Oud-burgemeester begint integriteitsbureau

Oud-burgemeester Bert Berghoef van de gemeente Aalten is een integriteitsbureau begonnen: Partners in Integriteit. De gepensioneerde Berghoef runt het bureau samen met Christiaan Kooman, voormalig partner van BING, en Berber Wierstra, ook afkomstig van BING. ‘We onderscheiden ons met de eigen inbreng van het ‘slachtoffer’. Cru gezegd: het lam hoeft niet alleen geslacht te worden, maar mag ook wat zeggen.’

U bent in januari 2017 met pensioen gegaan als burgemeester. Wat was uw motivatie om een nieuw integriteitsbureau op te zetten?

‘Ik werd daarna regelmatig gevraagd voor adviezen over overheidszaken en dat is organisch gegroeid naar een professionele vorm. Ik ontmoette Christiaan en we zijn gaan kijken of we er niet meer vorm aan konden geven en een soortgelijk bureau te beginnen.’

Maar waarom een nieuw integriteitsbureau?
‘Er is nog veel preventief werk te verrichten, zeker voor beginnende bestuurders. Het is heel nuttig af en toe stil te staan bij je eigen integriteit. Ik geef daarin workshops. Integriteit is een belangrijk issue. Niet alleen bij de overheid, maar ook bij grote bedrijven. Ik hecht aan het benadrukken van de preventieve kant. Laat het middenkader van je organisatie ook stilstaan bij integriteit en ethiek. Er valt nog veel te leren. Kijk naar casuïstiek bij overheid en bedrijfsleven. Er is een andere weg: die van het integere pad. Dat kan beter. Stel je eigen ethiek aan de orde. Waarom doe je de dingen, zoals je ze doet?’

Wat gaat jullie integriteitsbureau anders doen dan de BING’s, Capra’s en Hoffmann’s van deze wereld?
‘Ik doe zelf meer de workshops, de anderen doen het integriteitsonderzoek. Daar hebben we ook een vergunning voor. We zijn een gecertificeerd bedrijf. De manier waarop we ertegenaan kijken, onze frisse benadering, is de eigen inbreng van de participant, het ‘slachtoffer’. We benadrukken het partnerschap, bij alle partijen die erbij betrokken zijn. Vaak valt integriteitsonderzoek over je heen, maar zelf heb je er ook wel wat over te zeggen. Het is gelijkwaardig. De rol van de participant, het slachtoffer, is heel belangrijk. Cru gezegd: het lam hoeft niet alleen geslacht te worden, maar mag ook wat zeggen. Onze manier is de gelijkwaardigere benadering in plaats van dat je alles topdown over je heen krijgt.’

Hoe zijn uw eigen ervaringen met integriteitskwesties?
‘Als burgemeester trof ik volop dat soort aangelegenheden aan. En niet alleen ik. Iedere burgemeester heeft ermee te maken. Nu zie ik bij hen vaak: durf ik de stap te maken om de anderen erbij te betrekken en een onderzoek ernaar te vorderen volgens de regels die ik en raad hebben ingesteld? Als bestuurder heb je te maken met dat drempelmoment. En dat bepaalt de existentie van jouw gemeente op integriteit. Kijk ik weg of ga ik er begeleid mee om? Deel ik de integriteitskwestie met de fractievoorzitters? Laat ik hen deel uitmaken van de besluitvorming? Ik adviseer: doe dat! Het wordt anders wel heel alleen als bestuurder of wethouder. In die drempel overgaan is een wereld te winnen.'

Welke wereld?
'Men zegt: don’t shoot the messenger, maar deze messenger wordt vaak neergeschoten. Ik merk dat burgemeesters het moeilijk vinden om een beslissing te nemen: wanneer is het niet-integer handelen, wanneer ga ik tot actie over? Ik reik hen de helpende hand op een organische manier. Het gaat ook om handhaving. Huur je meteen een dure professional in wiens adviezen je naar de raad stuurt of zoek je draagvlak en ga je er met z’n allen mee bezig? Wij zijn dan de begeleidende partij.’

Heeft u alvast een tip voor bestuurders voor de aanpak van integriteitskwesties?
‘Probeer draagvlak te creëren voor waar je zelf mee zit en maak een protocol dat toepasbaar is en dat dus niet stil in een kast zit. Ga ook niet in je uppie zitten, want dan maak je het jezelf moeilijk. Ethische normen zoek je bij jezelf. En als iemand niet-integer handelt, betrek die persoon er dan bij en creëer draagvlak door de fractievoorzitters mee te nemen. En maak dan geen onderscheid tussen coalitie en oppositie. Een integriteitskwestie heeft ook met imagoschade voor de gemeente te maken. Het aanzien van de gemeente is ook belangrijk voor burgers. Je geeft daarmee een signaal naar hen toe. Besturen is voor dappere, moedige mensen en daar sluit dit bij aan.’