Noord-Brabant zag provinciesecretaris als collegelid

Het college van Gedeputeerde Staten van Noord-Brabant is er tot zeer recent vanuit gegaan dat de provinciesecretaris een collegelid is, terwijl de Provinciewet hier geen twijfel over laat bestaan. Dit kwam aan het licht toen algemeen directeur en provinciesecretaris Marcel van Bijnen onderwerp van discussie werd toen bleek dat hij in drie jaar tijd voor ruim 37.000 euro in totaal 249 ritjes met taxi’s en dienstauto’s heeft gemaakt, terwijl hij daar vanuit zijn functie geen recht op heeft.

Oprekken
De Brabantse PVV-fractie heeft om opheldering over dit ‘oprekken’ van de regels gevraagd en een interpellatiedebat aangevraagd voor aanstaande vrijdag. En dat is niet het enige. De partij wilde ook graag weten waarom twee nevenfuncties van Van Bijnen niet vermeld stonden in overzichten van de provincies. Daar heeft de partij zaterdag schriftelijke vragen over ingediend en die vragen heeft de provincie maandag meteen beantwoord. ‘Om elke schijn van belangenverstrengeling te voorkomen, hebben wij de heer Van Bijnen wel gevraagd de benamingen als ‘Change-agent’ en ‘Consultant’ uit zijn twitter- en LinkedIn-profiel te verwijderen.’ Dat heeft hij inmiddels gedaan.

Hoofdbrekens
Het Brabants Dagblad had de vervoerskosten en het gebruik van dienstauto’s al in maart opgevraagd bij de provincie via een Wob-verzoek en kreeg in juni de gegevens. Daarin viel op dat de algemeen directeur en provinciesecretaris zich soms vaker per maand liet rondrijden dan menig gedeputeerde die er wel recht op heeft. Het antwoord op de vraag waarom de hoogste provincieambtenaar hier zo vaak gebruik van maakte liet vier maanden op zich wachten en kostte de provincie kennelijk flink wat hoofdbrekens.

Geen schriftelijke afspraken
Wat bleek: er waren weliswaar mondelinge afspraken met Van Bijnen gemaakt over het 'terughoudend gebruik' van de dienstauto, maar er is nergens vastgelegd dat de provinciesecretaris recht zou hebben op die ritjes. Voor Gedeputeerde Staten was het tot voor kort niet eens een vraagstuk of de algemeen directeur/provinciesecretaris terughoudend gebruik mocht maken van de dienstauto en of daar een aparte regeling voor nodig was, schrijft gedeputeerde Christophe van der Maat (VVD) in een memo aan Provinciale Staten. ‘Aangenomen werd dat de algemeen directeur/provinciesecretaris vanuit zijn functie als lid van het College van GS ook (terughoudend) gebruik kon maken van de dienstauto.’

Verkeerde aanname
Een verkeerde aanname, want de Provinciewet maakt heel duidelijk dat de provinciesecretaris geen lid is van het college. Juristen bleken daar al in 2018 een discussie over te hebben gehad. Daar kwam uit dat de juridische afdeling erin meeging dat de definitie van ‘collegelid’ zo rekbaar was dat de algemeen directeur als secretaris van GS daar best onder kon vallen. Wel merkte de afdeling Vervoer Bestuur op dat externe taxiritten voor de provinciesecretaris ‘natuurlijk wel een kostenopdrijvend effect’ hebben. Uiteindelijk liep dat bedrag in drie jaar tijd op tot ruim 37.000 euro. Juristen lieten wel al eerder blijken dat ‘juridische en politieke gevoeligheid op de loer liggen’ in dit dossier.

Scheve gezichten
Volgens het Brabants Dagblad zorgde het gebruik van de dienstauto met chauffeur door Van Bijnen voor scheve gezichten bij een aantal van de 1200 Brabantse provincieambtenaren. In een schriftelijke verklaring naar de krant stelt de algemeen directeur dat het gebruik van de dienstauto hoorde bij een zware werkdag of werkweek voor hem als baas. ‘Als ik er gebruik van maakte, was dat omdat ik een vergelijkbaar drukke agenda heb als GS-leden, met veel afspraken buitenshuis. Daardoor is gebruik van de dienstauto efficiënt (om door te kunnen werken) en veilig (als je bijv. van ’s ochtends 8 tot ’s avonds 10 hebt vergaderd).’ Van Bijnen wijst ook op de mondelinge afspraken en erkent dat dit ook op papier had moeten staan. Hij spreek van een 'fout'.

Geen woon-werkverkeer
Ook GS betreuren 'ten zeerste' dat het een verkeerde aanname heeft gedaan over de geldende regels in de Provinciewet en heeft het meteen een nieuwe ‘heldere’ regeling laten opstellen over ‘terughoudend gebruik’ van de dienstauto door de algemeen directeur/provinciesecretaris. Woon-werkverkeer, zonder een eraan gekoppelde dienstreis, valt daar niet onder. Zelf schreef Van Bijnen dat hij al ‘terughoudend en gerelateerd aan werkafspraken’ omging met de dienstauto, maar het Brabants Dagblad turfde dat bijna de helft van zijn ritten tussen huis en kantoor waren. In de eerste vijf maanden bestond zelfs 90 procent van al zijn ritten hieruit.

Sancties
Voortaan moet Van Bijnen bij het gebruik van dienstauto’s ‘de nodige zorgvuldigheid betrachten’ en

‘de integriteit en goede naam van de Provincie Noord-Brabant waarborgen’. Mocht hij naar de zin van GS toch bovenmatig gebruik maken van de dienstauto, dan volgen er sancties. Die variëren van het beëindigen van het gebruik, via het zelf betalen van onterechte ritten tot disciplinaire straffen. Van Bijnen hoeft de al (onterecht) gemaakte ritten van de afgelopen drie jaar vooralsnog niet terug te betalen, heeft de provincie al laten weten. ‘We zetten er een streep onder.’

Geen gebruik
Dat is tegen het zere been van SP en PVV. De laatste wil in het interpellatiedebat weten hoe GS kan verantwoorden dat er nu ‘een streep onder wordt gezet’ en dan Van Bijnen niets hoeft terug te betalen, ‘terwijl wanneer burgers of bedrijven de fout in gaan de overheid hen wel tot aan de poorten van de hel achterna zit om bijvoorbeeld onterechte vergoedingen terug te vorderen’. Met de SP wil de partij dat de algemeen directeur/provinciesecretaris helemaal geen gebruik meer maakt van dienstauto’s of taxi’s. Of zij daarin steun ontvangen van andere partijen zal aanstaande vrijdag moeten blijken.

Geen belangenverstrengeling
Op vragen over de niet vermelde nevenfuncties van Van Bijnen, namelijk zijn eenmanszaak Marcel van Bijnen Consultancy en algemeen bestuurslid van de Vereniging van Bestuurskunde, antwoordt het college dat de eenmanszaak een ‘slapende onderneming’ waarover bij de indiensttreding van Van Bijnen in 2017 is afgesproken dat deze niet hoeft te worden ontmanteld, maar dat er geen activiteiten meer mogen worden uitgevoerd. Daarmee is er van mogelijke belangenverstrengeling 'geen sprake' en is een vermelding op de provinciale website/het register van nevenactiviteiten 'dus niet nodig’.

Vervolgvragen
Dat laatste geldt ook voor de bestuursfunctie, die aan zijn functie is verbonden, ‘maar in het kader van de transparantie wordt deze functie wel opgenomen’. De PVV heeft al vervolgvragen gesteld, waarin het stelt dat het ‘slapende bedrijf’ vanuit het oogpunt van volledigheid en transparantie ook een vermelding zou moeten krijgen in het register van nevenfuncties. Het slapende karakter kan daar 'uiteraard' bij worden vermeld’. Ook wil de partij weten hoe GS aankijken tegen het feit dat de provinciesecretaris toestemming vraagt voor een nevenfunctie, die vervolgens niet krijgt, maar er zich dan toch openlijk en actief mee profileert op zijn LinkedIn.